مکاتبات مارکس و انگلس دوره ی زمانی ای را دربر می گیرد که فعالیت طبقه ی کارگر اروپا به مرور از دموکراسی بورژوایی فاصله پیدا می کند و جنبش مستقل کارگری آغاز به شکل گیری می نماید. از این رو نامه های مارکس و انگلس تصویری دقیق و روشن از مراحل عمده ی پیدایش و تکامل جهان بینی کمونیستی و جنبش بین المللی کارگری ترسیم می کنند. این مکاتبات بخشی مهم از میراث فرهنگی این دو اندیشمند به شمار می آیند و اطلاعات مهمی از فعالیت های تئوریک و عملی آنان به دست می دهند.

در جلد اول ترجمه ی فارسی مکاتبات مارکس وانگلس (مجلدحاضر)، نامه های این دو بنیانگذار جنبش مستقل کارگری به یکدیگر، در طول دهه ی 1840 ارائه شده اند. این بازه ی زمانی (1849-1844) مراحل متعددی از تاریخچه ی پیدایش و تکامل اندیشه ی مارکسیسم را در بر می گیرد شامل: گذر مارکس و انگلس از دموکراسی انقلابی به کمونیسم، تدوین کمونیسم علمی و شرکت در انقلاب 1848/49 آلمان .

نامه های مارکس و انگلس حاوی نشانه هایی از وحدت بین تئوری انقلابی و فعالیت های انقلابی می باشند. این نامه ها دربرگیرنده ی ایده های اولیه ی خلاقی هستند که اکثر آن ها بعدا در آثارشان تجلی یافته و تکامل پیدا کرده اند و علاوه بر آن نشان دهنده ی مبارزه ی بی وقفه ی آن دو برای ایجاد یک حزب فراگیر طبقه ی کارگر و تلاششان جهت تدوین تاکتیک جنبش کارگری بین المللی می باشند. به طور کلی می توان گفت که مکاتبات مارکس و انگلس کمک می کنند تا به منشا شکل گیری آثارشان پی ببریم و با فعالیت های سیاسی و نظرات کمتر شناخته شده ی آنها آشنا شویم.