نوبل ادبی امسال به کسی رسید که کمتر کسی انتظار برنده شدن او را داشت. نامش در تمام فهرست‌های احتمالی برندگان نوبل که تهیه کردنش سرگرمی اواخر تابستان و اوایل پاییز هرسال ادبیات‌خوان‌هاست غایب بود. عبدالرزاق گورنه نویسنده 73 ساله‌ای که در زنگبار واقع در تانزانیای فعلی به دنیا آمده و از 25 سالگی در پی ناآرامی‌های سیاسی کشورش به انگلستان مهاجرت کرده است.

گورنه در انگلستان بود که نویسنده شد. به زبان انگلیسی، نه به زبان مادری‌اش سواحیلی. اما در تمام زندگی درباره تجربه‌اش به عنوان یک آفریقایی مهاجر در غرب نوشت. رمان‌های عبدالرزاق گورنه درباره‌ی تبعید و رنجِ از دست دادن هستند.

انتخاب نوبل در روز 15 مهر اعلام شد و انتخاب عجیبی بود. اکانت توییتری نوبل نظرخواهی مجازی کوچکی برگزار کرد و در این نظرخواهی از 16 هزار رای‌دهنده، 93 درصدشان تا پیش از این اسم آقای گورنه را نشنیده بودند.  عبدالرزاق گورنه، بعد از نوبلی که وله سوینکای نیجریه‌ای در سال 1986 گرفت، دومین نویسنده سیاهپوست آفریقایی است که به این افتخار در دنیای ادبیات می‌رسد.

نوبل ادبی 2021 به عبدالرزاق گورنه نویسنده تانزانیایی رسید جایزه نوبل در چندسال اخیر به پیش‌بینی‌ناپذیرترین جوایز تبدیل شده. برنده امسال آن عبدالرزاق گورنه است. نویسنده‌ای تانزانیایی که در 1948 در زنگبار در ساحل شرقی آفریقا به دنیا آمده، از زمان دانشجویی به بریتانیا رفته و سال‌‌ها در بریتانیا استاد ادبیات پسااستعماری بوده است. آقای گورنه، بعد از نوبلی که وله سوینکای نیجریه‌ای در سال 1986 گرفت، دومین نویسنده سیاهپوست آفریقایی است که به این افتخار در دنیای ادبیات می‌رسد.

اما اگر می‌خواهید با عقاید و افکار و زندگی گورنه بیشتر آشنا شوید و بدانید گرفتن این جایزه چه تاثیری در زندگی او داشته است خواندن مصاحبه‌ای که گاردین سه روز بعد از دریافت جایزه با او داشته خالی از لطف نیست. در این مصاحبه گورنه درمورد جایزه 480 هزار پوندش‌اش، نظرش درمورد سیاست‌های خانم پتل وزیر کشور، معنا و مفهوم مهاجرت، کم شدن اما باقی ماندن نژادپرستی در انگلیس، درباره شناخت انگلیسی‌ها از زادگاهش زنگبار، حسی که در برگشتن به این زادگاه داشته و تعجبش از شنیدن خبر برنده شدنش در نوبل گفته است.

عبدالرزاق گورنه از تاثیر نوبل بر زندگی‌اش می‌گوید نشریه گاردین بعد از اعلام عبدالرزاق گورنه به عنوان برنده نوبل ادبیات سال 2021 گفت‌وگویی با او انجام داده است. رمان‌های عبدالرزاق گورنه درباره‌ی تبعید و رنجِ از دست دادن هستند. جالب است بدانید که تا پیش از اعلام نامش توسط کمیته‌ی نوبل، منتقدان استقبال متوسطی از آثارش داشتند. اما حالا، عبدالرزاق گورنه دومین مرد مشهور زنگبار است و 840 هزار پوند هم از گذشته ثروتمند‌تر! او یازدهم اکتبر درباره‌ی نژادپرستی، اتوبوس‌های بریتانیایی و پریتی پتل وزیر کشور بریتانیا با خبرنگار گاردین سخن گفته است.

و اگر می‌خواهید درمورد آثار گورنه، کتاب به کتاب، بیشتر بدانید؛ تایم درمورد شش رمان او (گورنه ده رمان تا به حال منتشر کرده است) توضیحاتی داده است. از «خاطره‌ی کوچ» که سال 1988 نوشت تا «بهشت» (1994) که بسیاری از منتقدان آن را بهترین کتابش می‌دانند تا «قلب شنی» (2017) که آخرین کتابش است. قهرمان گورنه تقریبا در همه این کتاب‌ها مردی است که از زنگبار یا آفریقا به غرب می‌آید و درگیر بحران‌های ناشی از مهاجرت است.

در مورد آثار عبدالرزاق گورنه بیشتر بدانید روز پنجشنبه 15 مهر، آکادمی نوبل در بیانیه‌ای اعلام کرد عبدالرزاق گورنه، نویسنده‌ای اهل زنگبار، برنده‌ی جایزه‌ی نوبل در رشته‌ی ادبیات شده است. این نویسنده تا به امروز ده رمان را به رشته‌ی تحریر درآورده که متاسفانه، هنوز در بازار کتاب فارسی عرضه نشده‌اند. در مقاله‌ای که خواهید خواند، منتقدان تایمز تلاش کرده‌اند که شما را با حال و هوای برخی از آثار عبدالرزاق گورنه آشنا کنند.

از عبدالرزاق گورنه کتابی به فارسی تا حالا ترجمه نشده است. منتظر می‌مانیم برای خواندن کتاب‌های او و البته خواهشمندیم ناشران در ترجمه کارهای او دقت و ظرافت را فدای سرعت نکنند. مترجمان خوب دست به کار شوند.