بچه‌ها در گیرودار اضطراب

بچه‌ها در گیرودار اضطراب

به دوروبرتان نگاه کنید. کمی آن طرف‌تر را ببینید. آیا فردی را می‌شناسید که هیچ استرسی نداشته باشد؟ فرقی نمی‌کند موضوع و محرک چه باشد، آیا کسی هست که در طول زندگی‌اش نگران نشده باشد؟ مطمئنم که چنین فردی نداریم. یعنی نگرانی و استرس مال همه است، فقط ممکن است میزان و تأثیرش در افراد متفاوت باشد. به قول دوست روانشناسی، آدم بی‌استرس آدم مرده است.

در سال‌های اخیر انواع روش‌ها و کلاس‌ها هم برای مدیریت استرس و اضطراب پیشنهاد شده است. از تن‌آرامی، ورزش، پیاده‌روی، توجه به تغذیه صحیح تا روش‌هایی مثل نوشتن. معمولاً نگرانی و استرس برای همه هست، اما در بعضی از افراد ممکن است تبدیل شود به اختلال اضطراب که دیگر نیاز به کمک متخصص و حتی شاید دارو باشد تا مغز دوباره به شیمی یک فرد سالم برگردد. بی‌شک بی‌خیالی و پشت‌گوش‌انداختن راه درستی برای مواجهه با آن نیست.

گاهی خواندن و شنیدن داستان کسانی که مثل ما دچار استرس و اضطراب بوده‌اند، می‌تواند کمک کند ماجرا را بهتر بشناسیم و بپذیریم. از این رو، در کنار باقی پیشنهادها خوب است کتاب هم بخوانیم. کتاب‌ها دو دسته هستند. کتاب‌های داستانی و کتاب‌های مستقیم. هر دو هم می‌تواند کمک‌یار ما و هر فردی باشد که اضطراب پس از سانحه را از سر می‌‌گذراند.

دختری که ماهی شد رمان کودک کوتاهی است و در آن به نگرانی فرد از حضور در محیط مدرسه جدید پس از اسباب‌کشی که خودش محرک میزان بالایی از استرس است، حضور کم پدر و بیماری مادربزرگ می‌پردازد. دختر داستان دچار ترس از آب شده اما همین که دستش به آب می‌خورد فلس‌هایش پدیدار می‌شود. انگار داستان می‌‌خواهد بگوید وقتی به دل ترس شیرجه بزنی، توانایی‌‌هایی در تو آشکارمی‌شود که خودت هم خبر نداشتی. این رمان ساده‌ حتی برای بچه‌های هفت‌ساله هم امن و مناسب است.

توانایی ماهی شدن مهم‌ترین چیزی که باعث اضطراب می‌شود، نشناختن توانایی خود و از طرفی ناآشنا بودن پدیده‌ای است که باعث اضطراب می‌شود. آن چیزی که رودخانه به «ایتا» هدیه می‌دهد، توانایی ماهی شدن است. «ایتا» پیش از هر چیزی متوجه توانایی خودش می‌شود. او به خودش نگاه می‌کند، به دست‌ها، فلس‌ها، پاها و باله‌هایش.

قلب شیشه‌ای کتابی است برای سنین گذر از کودکی. ترس‌ها و نگرانی‌های این رمان دو دسته هستند. ترس از ناشناخته‌ها و ترسی که از گذشته در دل آدم‌هاست؛ به طور مشخص ترس از جنگ و تبعات آن. دختر داستان نگران است، چون وارد محیط جدید و عجیبی شده، اما کم‌کم متوجه می‌شود دوستانش چه کسانی هستند و دشمنش کیست. دشمن او که سرباز نام دارد، در واقع دچار اضطراب پس از سانحه است و هنوز نتوانسته سوگ عزیزانش را بپذیرد و دنبال راهی است برای برگرداندن آن‌ها.

زخم جنگ «قلب شیشه‌ای» روایتی وهم‌آلود و جادویی از داستان ارتباط ارواح مرگ و فرشتگان نجات در زندگی آدم­‌هاست. آنجا که وهم و جادو راهی به قصه باز می­‌کند تا جهانی تخیلی بسازد و مخاطب را با جهانی اعجاب­‌آور و خیال‌انگیز همراه کند. به طوری که در همان چند خط ابتدایی کتاب، مخاطب وارد یک جهان ترسناک با یک فضاسازی دلهره‌­آور می­‌شود. اینجاست که ناخودآگاه، قلاب ذهن مخاطب گیر کرده و مجذوب فضای پر مخاطره و پر از اضطراب داستان می‌­شود.

دره و سیل رمانی است برای نوجوانان رو به جوانی. کتاب راحتی نیست، هم بابت مفاهیم روانشناسانۀ آن، هم قالب سیال ذهنی که نویسنده برای روایتش انتخاب کرده است. رز نوجوانی است که دچار اضطراب پس از سانحه شده، پس از مرگ دوست عزیزش: گابریل که او را گابی صدا می‌زند. رز وارد دره لوتوس می‌شود و خیلی‌ها او را می‌شناسند! اما چرا؟ چون پیشگویی شده که او به این دره خواهد آمد و با آمدنش سیلی سه‌روزه دره را فرا خواهد گرفت. آیا این پیشگویی درست است؟ اما چرا این سیل با حضور رز رقم خواهد خورد؟ آیا راهی برای نجات هست؟ آیا رز می‌تواند جلو آن را بگیرد؟ آیا رز موفق می‌شود بر اضطرابش غلبه کند؟

نکته مهم این است که خواندن این کتاب‌ها ما را آماده می‌کند در صورت مواجه شدن با چنین مسائلی آماده‌تر باشیم. اما حواسمان باشد خواندن این کتاب برای فردی که تازه سوگوار شده است، شاید مناسب نباشد تا زمانی که مدتی از آن بگذرد.

چطور نگران نباشیم؟ یکی از کتاب‌های مجموعۀ راهنمای دختر امروزی است. در این کتاب به‌سادگی و به شکل علمی به نگرانی‌های دختران می‌پردازد. و تلاش می‌کند دختران راه‌هایی پیدا کنند تا نگران نمانند. این کتاب با تصویرهای ساده‌ای که دارد، راهکارهای مفیدی می‌دهد که بتوانند در عین کنار زدن اضطراب، مسئولیت‌پذیر باشند.

مواجهه با ترس‌‌ها «چطور نگران نباشیم؟» کتابی شیرین و دوست‌داشتنی و پر از راهکارهای مفید و مؤثر برای پرورش مسئولیت‌پذیری و دیدن دنیایی از انتخاب‌های متنوع است که می‌تواند نه‌تنها برای نوجوانان ده ساله و بزرگتر، بلکه برای والدین و معلمان هم آموزنده و مفید باشد و تنش و تجربیات منفی و رنج‌آوری را که اغلب نوجوانان دختر تجربه می‌کنند، از بین ببرد.

رفیق … نگران نباش با نگرانی مبارزه کن! از مجموعۀ کتابهای رفیق … است که در هر جلد از آن به یکی از دغدغه‌های نوجوانان می‌پردازد. در این کتاب هم به تعریف‌ها می‌پردازد، هم به راهکارها. اینکه نگرانی چیست و وقتی زندگی سخت می‌شود چه باید کرد. این کتاب هم تمرین دارد، هم توصیه‌ها و پیشنهادهایی برای بزرگ‌ترها.

به جای مبارزه، نگرانی را درک کن! کتابهایی مثل «رفیق … نترس! با نگرانی‌هایت مبارزه کن!» برای تمام کودکان و نوجوانان که ترس بخشی از زندگی‌شان است، لازم به نظر می‌آید. این کتاب در دسته‌ی مدیریت هوش هیجانی قرار دارد، هوش هیجانی همان هوشی است که در مدارس و سیستم سنتی آموزش و پرورش به آن توجه زیادی نکرده‌اند.  وجود چنین کتاب‌هایی باعث می‌شود تا کودکان و نوجوانان بیشتر به روان‌شان توجه کنند و تاثیر والدین و محیط بیرونی بر روی مشکلات‌شان را بهتر درک کنند. اما اینکه این کتاب و راهکارهایی چقدر موثر می‌تواند باشد، پژوهش و بررسی دقیق مشخص می‌کند.

علاوه‌براین‌، اختلال استرس پس از آسیب از مجموعه کتاب‌های آنچه نوجوانان هشیار باید بدانند است که نوعی کتاب کار است. PTSD نام اختصاری این اختلال است که اختلال اضطراب پس از سانحه هم نامیده می‌شود. در این کتاب تلاش می‌شود که احساسات بازیابی و شناسایی شوند و قدم به قدم به نوجوان کمک کند تا بتواند با استرس به گونه‌ای دیگر برخورد کند. این کتاب کاربرگهایی دارد که خود نوجوان لازم است آنها را پر کند تا کم‌کم مفاهیم مدیریت استرس برایش جا بیفتد.

اگر یک حادثه‌ی آسیب‌زا را تجربه کرده‌ای… اختلال استرس پس از آسیب یک کتاب کار برای نوجوان‌هاست؛ نوجوان‌هایی که در معرض حادثه‌ی آسیب‌زا قرار گرفته‌اند و حالا که از آن آگاه شده‌اند می‌خواهند درمان را آغاز کنند. اینکه این کتاب چگونه و تا چه حد می‌تواند به شما کمک کند، به خودتان و حادثه‌ای که تجربه کرده‌اید بستگی دارد. برای برخی از نوجوان‌ها پر کردن کتاب و پاسخ‌دادن به سؤالات آن می‌تواند کافی باشد تا بتوانند خود را درمان کنند. این در حالی است که برخی از نوجوان‌ها پس از پرکردن کتاب باید سراغ متخصص بروند و از او کمک بخواهند.

یادمان باشد خواندن این کتاب‌ها فقط یکی از راه‌هاست و برای موارد حاد حتماً لازم است از متخصصان کمک بگیریم.

در پایان باید یادآوری کنیم که حامی این پرونده نشر ایران‌بان است که سال‌ها در زمینه‌ی ترجمه و نشر کتاب‌های کودک و نوجوان فعالیت داشته و آثار درخور و باکیفیتی را به بازار کتاب ایران ارائه کرده است.

ایران‌بان انتشارات ایران‌بان از ۲۲ سال پیش تاکنون برای کودک و نوجوان کار کرده است. هدف انتشارات عرضه کتاب‌های باکیفیت در این حوزه است. ایران‌بان تلاش کرده برای خیلی از کتاب‌هایش حق کپی‌رایت بگیرد. ادبیات داستانی و غیرداستانی از آثار منتشرشده این ناشر است. جالب است که بیشتر آثار ترجمه شده در این انتشارات را زنان ترجمه کرده‌اند، شاید چون مدیر نشر خود زنی است پرتلاش: نیلوفر تیموریان.

نشر ایران‌بان