عصر شاهان بزرگ

عصر شاهان بزرگ از کوروش کبیر تا داریوش سوم روایتی از تاریخ ایران است، روایتی پارسی.

نویسنده کتاب عقیده دارد که پیش از این اکثر آثاری که درباره تاریخ ایران در دوره هخامنشی نوشته شده براساس نگاه شرق‌شناسان و اغلب برپایه روایت‌های یونانیان بوده است. اما او تلاش کرده که این تاریخ را براساس منابع اصیل و بومی و کهن ایران بنویسد. روایتی که حقیقت این دوران را بیشتر نشان می‌دهد.

روایت کتاب تاریخی حدودا هفتصدساله را دربرمی‌گیرد، از 1000سال پیش از میلاد که پارسی‌ها به فلات ایران وارد شدند تا زمانی که توسط اسکندر سرنگون گشتند. در این روایت چگونگی شکل‌گیری هخامنشیان، ابرقدرت بزرگ تاریخ، که از دریای مدیترانه در غرب تا هند در شرق را تحت سلطه خود داشتند، بررسی می‌شود. نحوه زندگی و حکمرانی و ضعف‌ها و باورهای دینی و سیاسی‌شان شرح داده و دلایل سرنگونی‌شان گفته می‌شود.

لوئلین جونز عقیده دارد که تاریخ در ایران یک روایت کلاسیک نیست بلکه مانند جورچینی است که باید از خلال ترانه‌ها، اشعار، افسانه‌ها و مهمتر از همه اساطیر آن را بازیافت.

بعداز مقدمه خواندنی نویسنده، بخش اول کتاب از زمانی آغاز می‌شود که دو قوم پارس و ماد در بخش‌های غربی ایران ساکن شده‌اند و برخورد آنها به چیرگی پارسیان می‌انجامد و سلسله هخامنشی با کوروش آغاز می‌شود.
دومین بخش به کندوکاو درباره عملکرد پادشاهان هخامنشی از نوع اداره امپراطوری تا اوضاع خانوادگی‌ و شیوه زندگی‌شان، خدایانی که می‌پرستیدند و باورهایی که داشتند، اختصاص دارد. نویسنده تلاش کرده تا تصویری چندجانبه و مبتنی بر واقعیت از آن دوران ارائه دهد.

بخش سوم تصویری از پارس بعداز دوران مرگ داریوش نشان می‌دهد، دورانی که سرانجام به فروپاشی سلسله هخامنشی ختم شد. دورانی که نویسنده آن را باوجود فرجام نهایی، دوران زوال نمی‌داند بلکه دورانی می‌نامد که پارس از منافع جهانگشایی‌های خود بهره‌مند می‌شد.

بخش پایانی کتاب عصر شاهان بزرگ از کوروش کبیر تا داریوش سوم با عنوان سخن آخر بسیار خواندنی‌ است. در این بخش که نام «پارس گذشته؛ ایران کنونی» را بر خود دارد، نویسنده شرحی از پادشاهان بعد از هخامنشیان می‌دهد، به سقوط شاهان ساسانی توسط اعراب مسلمان اشاره می‌کند و از نقش مهم فردوسی در احیای فرهنگ ایرانی می‌گوید.

در ادامه همین بخش، از ظهور سلطنت پهلوی و شیفتگی محمدرضاشاه نسبت به عظمت ایران باستان می‌گوید. از بروز انقلاب در ایران و برخوردهای تندی که در آغاز نسبت به میراث باستانی مانند تخت جمشید وجود داشت و اینکه اقدامات چه افراد و نهادهایی از تخریب آنجا جلوگیری کرد.

جونز با بررسی وضعیت کنونی ایران و اقداماتی که در شصت سال گذشته دو نظام سیاسی حاکم بر ایران انجام داده‌اند، می‌گوید که جوانان ایرانی امروز کوروش را کاملا از آن خود می‌دانند و آن را تبدیل به اسطوره منجی کرده‌اند.

کتاب عصر شاهان بزرگ از کوروش کبیر تا داریوش سوم دارای تصاویر رنگی، نقشه و نمودار از پهنه امپراطوری هخامنشی و اسامی پادشاهان و وابستگان این سلسله است که به جذابیت کتاب افزوده. همچنین در انتهای کتاب بخشی با عنوان نقش‌آفرینان توضیحاتی درباره هرکدام از شخصیت‌های سلسله هخامنشی از زنان تا درباریان می‌دهد. علاوه بر نمایه بخشی هم با عنوان برای مطالعه بیشتر منابع مختلفی برای علاقمندان معرفی می‌کند.

لوید لوئلین جونز متولد ولز، استاد تاریخ باستان با تمرکز بر ایران و دوران هخامنشی است. او کرسی تاریخ باستان در دانشگاه کاردیف دارد، مدیر برنامه ایران باستان موسسه مطالعات فارسی بریتانیاست و همچنین سردبیر مجموعه مطالعات ایران باستان دانشگاه ادینبورگ است.

جونز تاکنون چندین سفر به ایران داشته است و کتاب‌‌های دیگری هم درباره ایران و هخامنشی نوشته. او عقیده دارد امروزه مطالعه سلسله هخامنشی و شاهنشاهی این خاندان در حال گسترش و رونقی بی‌سابقه است.

بخشی از کتاب

آیا جشن‌های 2500ساله موجب انقلاب اسلامی در سال 1357ه.ش بود؟ خیر، این رویداد (در میان عوامل دیگر) بیشتر عکس‌العملی بود محافظه‌کارانه در مقابل غربی‌سازی، مدرن‌سازی و سکولارسازی رژیم شاه، اما بی‌تردید سال کوروش کبیر با عیان کردن ناتوانی شاه برای ایجاد ارتباط موثر با مردم خود سهم زیادی در سقوط شاه داشت. نمایش پرزرق‌وبرق و پرهزینه در پاسارگاد و تخت جمشید هم هرچه بیشتر میان شاه و مردمش فاصله انداخت.
پادشاهی ایران عملا در 26دی 1357 به پایان رسید، زمانی که شاه مبتلا به سرطان لاعلاج، سوار بر هواپیمایی شد که او را برای همیشه از ایران خارج کرد و به سوی تبعیدی نامعلوم برد که عمدتا در بیمارستان گذشت. وقتی محمدرضاشاه پهلوی شصت‌ساله در 5مرداد 1358 آخرین نفس‌های خود را در بیمارستانی در قاهره می‌کشید، روحانیون در ایران دست به کار شده بودند تا خاطره میراث ایران باستان -میراث شرک‌آلود- را از کتب تاریخ ایران بزدایند.