یکی از مهم‌ترین سوالات بشری، قدرت انتخاب و اراده آزاد است. به طور کلی دو نوع نظریه درباره آزادی و قدرت انتخاب وجود دارد. عده‌ای معتقدند که رفتارهایی که از آدم‌ها سرمی‌زند غیرارادی و در نتیجه اتفاقات اطراف است. عده‌ دیگر نیز معتقدند رفتارهای انسان کاملاً ارادی بوده و ارتباط جبرگرایانه‌ای با اتفاقات پیرامون ندارد. ویلیام گلسر، نویسنده کتاب تئوری انتخاب، به نوع دوم، یعنی اراده آزاد معتقد است. 

نویسنده کتاب تئوری انتخاب توضیح می‌دهد که تمام کنش و واکنش‌های ما در جهت ارضای پنج نیاز اساسی «حفظ بقا»، «کسب عشق و احساس تعلق»، «کسب قدرت، موفقیت و ارزشمندی»، «احساس آزادی داشتن» و «تفریح کردن» است. سپس توضیح می‌دهد که هر آنچه که از لحظه تولد تا مرگ، با چهار فاکتور عمل، احساس، فکر و فیزیولوژی انجام می‌دهیم «رفتار» است.

کتاب تئوری انتخاب، مطابق با نظر موافقین اراده آزاد معتقد است که هر فردی، چنانچه آموزش‌های لازم را دیده و به خودشناسی و خودکنترلی لازم رسیده باشد، می‌تواند تحت هر شرایطی بر رفتار و احساسات خودش کنترل کند. این موضوع ریشه در نوع روابط ما با دیگران دارد. انسان به طور کلی موجودی اجتماعی است و برای بهبود روابط خود با دیگران، نیازمند رفتار سالم و به دور از هیجان است. از همین رو، خواندن این کتاب به خوانندگان کمک می‌کند تا علاوه بر حفظ روابط حسنه خود با دیگران، حس آزادی را نیز درک کنند.

نویسنده در هر بخش راهکارهای لازم برای خودکنترلی را ارائه می‌دهد. برای جایگزینی عادت‎‌های خوب به جای عادت‌های بد، هفت عادت مراقبتی «حامی بودن»، «مشوّق بودن»، «شنونده بودن»، «پذیرا بودن»، «اعتماد کردن»، «احترام قائل بودن» و «تعامل کردن» را معرفی کرده و در مقابل آن، هفت عادت کشنده روابط یعنی «انتقاد کردن»، «سرزنش کردن»، «شکایت کردن»، «غرولند کردن»، «تهدید کردن»، «تنبیه کردن»، و «باج دادن» را بررسی می‌کند.

کتاب تئوری انتخاب، راهکارهای روانشناسانه جدیدی را در اختیار خواننده می‌گذارد که اگر به درستی اجرا شوند، می‌توانند بسیاری از نواقص ارتباطی‌مان را متحول و اصلاح کنند. دکتر ویلیام گلسر معتقد است که روانشناسی سرکوب‌گرا که بنای خود را بر مجازات گذاشته، مناسب انسان امروزی نبوده و می‌بایست برای پیشرفت در ارتباطات انسانی، به شیوه‌های دیگری روی آورد.

او معتقد است در هر نوع رابطه ناسالم و ناخوشایندی، هر دو یا دست‌کم یکی از افراد، از روانشناسی کنترل‌ و سرکوب‌گرای بیرونی استفاده می‌کند تا روابط و رفتارهای طرف مقابل را مدیریت کند. هم چنین اعتقاد دارد که مشکلات ارتباطی ما نه تنها ریشه در گذشته نداشته که صرفاً مربوط به امروز و اکنون می‌شوند. از این رو، در کتاب تئوری انتخاب، پیوسته به تمرکز بر حال، به جای فکر کردن به گذشته تاکید می‌کند.

ویلیام گلسر، روان‌پزشکی آمریکایی است که مطالعات خود را وقف نظریه واقعیت‌درمانی و این تئوری کرده است. نوآوری‌های او در حوزه‌های مشاوره فردی در محیط کار و مدرسه، و تحولاتی که در مسائل انتخاب و مسئولیت‌پذیری ایجاد کرده، بسیار مورد توجه قرار گرفته. او از همین تجربیات برای نگارش کتاب تئوری انتخاب و تاسیس موسسه‌ای به همین نام استفاده کرده است. این موسسه به آموزش و تربیت مشاوران، مربیان و رهبران می‌پردازد.

بخشی از کتاب

– برای آن که یک رابطۀ عاشقانه و جنسی تداوم یابد، اکثر ما نیازمند آن هستیم که زندگی خاص خود را داشته باشیم، یک زندگی اجتماعی و تفریحی که مستقل از رابطه‌ی عاشقانه‌مان باشند. زوج‌ها نیاز دارند علایق، سرگرمی‌ها و دوستان خاص خود را داشته باشند و هر کدام به تنهایی به آن‌ها بپردازند. آیا می‌توانید بدون ترس از انتقاد یا شکایت به این امور بپردازید؟

ما در رابطۀ خود با دوستان خوب و اعضای دلسوز خانواده به راحتی می‌توانیم از چنین علایق و سرگرمی‌هایی برخوردار باشیم. بسیاری از ما نیاز داریم یاد بگیریم این موضوع را از زندگی مشترک خود نیز جدا کنیم. تلاش برای بازداشتن همسرمان از لذت بردن از این فرصت‌ها، رابطه زناشویی‌مان را تخریب می‌کند. تکیه و وابستگی به همسر در تمام زمینه‌ها خارج از توان اکثر رابطه‌هاست.