هوش مصنوعی تهدید یا فرصت؟

 هوش مصنوعی تهدید یا فرصت؟

وقتی حدود ۵۰ سال پیش ماشین حساب‌های کوچک جیبی به فراوانی در دسترس همگان قرار گرفت بیشتر از همه دانش‌آموزان راحت‌طلب از آمدن چنین وسیله‌ای خوشحال شدند، چون لازم نبود چهار عمل اصلی را انجام دهند و حتی جذر و کسر و رادیکال هم برایشان می‌گرفت و هزار کار دیگر هم می‌کرد.

هر چقدر معلم‌ها اصرار ‌کردند که بچه‌ها خودشان این عمل‌ها را انجام دهند تا ذهنشان قوی شود، کسی گوشش بدهکار نبود. ماشین حساب یک ابزار تکنولوژیکی بود که نمی‌شد در مقابل آن مقاومت کرد.

 اکنون بعد از نیم قرن دوباره همان معرکه تکرار شده است. وقتی معلم‌ در کلاس از بچه‌ها می‌خواهد که انشا یا داستان بنویسند یا کار پژوهشی انجام دهند دانش‌آموزان به جای اینکه به مغز خود فشار بیاورند سراغ هوش مصنوعی می‌روند و مشخصات و مختصات متن درخواستی خود را به هوش مصنوعی می‌دهند و در کسری از ثانیه آنچه را می‌خواهند تایپ شده در اختیارشان می‌گذارد و وقتی معلم از آنها می‌پرسد که خودتان نوشته‌اید؟ در کمال خونسردی می‌گویند بله آقا، خود خودمان نوشته‌ایم. به خدا هیچکی به ما کمک نکرده، و اگر معلم کمی سماجت کند می‌گویند یک کوچولو هم از هوش مصنوعی کمک گرفته‌ایم.

جدال معلم‌ها با دانش‌آموزان ثمری ندارد، همچنان که جدال معلمان پنجاه سال پیش هم با دانش‌آموزان آن دوره نتیجه‌ای نداد. چرا که این مسئله بسیار فراتر و گسترده‌تر و جدی‌ تر از آن است که بتوان تصور کرد. کار حتی به اعتراض فیلمنامه‌نویسان هالیوود که علیه فیلمنامه‌هایی که تهیه‌کنندگان براساس هوش مصنوعی از آن فیلم و سریال می‌سازند، رسیده است.

 آش آنچنان شور شده که الان نمی‌توان بین داستان‌هایی که توسط هوش مصنوعی نوشته می‌شود و آنهایی که نویسنده‌های زنده و باهوش طبیعی می‌نویسند، تمایز قائل شد.

 نویسنده‌هایی که گاه در شرایط دشوار و به قول مرحوم هوشنگ گلشیری پس از «عرق‌ریزان روح» موفق به خلق اثری می‌شوند که برای مخاطب چندان فرقی هم نمی‌کند.

 ناگفته نماند که هوش مصنوعی یک نرم‌افزار تکنولوژیک بسیار پیشرفته است و چه بسا در آینده، انسان ابزارهای تازه‌ای بسازد که از هوش مصنوعی هم پیشرفته‌تر باشد، همچنان که ما الان به ماشین حساب که روزگاری نه چندان دور ابزاری پیشرفته محسوب می‌شد به مثابه یک ابزار یا وسیله معمولی نگاه می‌کنیم.

البته این را هم باید گفت که هوش مصنوعی در حوزه کتاب و ادبیات نمی‌تواند صددرصد جای تخیل ناب و بکر را بگیرد بلکه کارکرد مفیدش بیشتر در ساختار داستان است و در ایجاد لحن و فضاسازی و خلاقیت در شکستن ساختار کلاسیک داستان، کارکرد چندانی ندارد و اگر هم داشته باشد، نیاز به تعامل و بده بستان و سر و کله زدن زیاد با هوش مصنوعی دارد.

پیشنهاد مطالعه: آموزش کودکان، از تخته سیاه تا هوش مصنوعی

محمود برآبادی