آری، زندگی این است، شام سیاه از پس روز سپید ویکتور هوگو / 1885-1802
ویکتور هوگو به عنوان یک غیرحرفه‌ای در نقاشی، بسیار پرکار بود: بیش از چهارهزار طراحی و نقاشی از ویکتور هوگو به‌جامانده. خودِ اوژن دلاکروا گفته بود که اگر ویکتور هوگو انتخاب می‌کرد به جای نویسنده نقاش شود، می‌توانست نقاش موفقی باشد و تحولی در نقاشی به وجود آورد.
بیشتر نقاشی‌هایی که از ویکتور هوگو به جا مانده، مثل «قلعه قدیمی در طوفان» با مرکب و آبرنگ روی کاغذ کشیده شده‌اند.
گاورش 11 سال سن داشت/ رمان بینوایان 1850