برچسب: مطالعات بدن

دوره‌ای بدن را امری شیطانی و زندان روح تلقی می‌کرده‌اند و در تاریخ حتی گاهی به اشکال حادی از ضد بدن‌گرایی برمی‌خوریم که دائم در صدد ریاضت یا ترمیم بدن بوده‌اند. اما با شروع دوران مدرن نگاه به بدن تغییر کرد و به گفته فوکو مدرنیته نمی‌توانست جهان شمول شود مگر آنکه ابتدا هنجارهای اجتماعی برای کنترل بدن اعمال می‌کرد. از این دوران نگاه به مقوله بدن نگاهی عمیق‌تر و متفاوت شده است. کتاب تاریخ بدن و بدنمندی نوشته زهره روحی نیز به بررسی خوانش‌های جدید از بدن در طول دوران مدرن ایران از ابتدا تا روزگار حاضر می‌پردازد.

جانسون، فیلسوفِ طبیعت‌گرای آمریکایی است. او با استفاده از داده‌های علومِ شناختی و مغز سعی می‌کند در توصیفِ سنتیِ پدیدارشناختی بازنگری کند. به عبارتِ دیگر، مارک جانسون می‌خواهد پاسخِ پرسشِ قدیمیِ «من کیستم؟» را به شیوه‌ای جدید و با تکیه بر یافته‌های علومِ تجربی ارائه کند. جانسون برای این منظور ابتدا نشان می‌دهد «من» چیست و چگونه با «ذهن» و «معنا»ی ظاهراً غیرِ مادی و «جسم» و«بدنِ» مادی تعامل می‌کند.

آن سوی پیکر طبیعی توضیحی است در رابطه با اینکه دگرگونی رابطه‌ی زنان و تولیدمثل از چه جریان‌هایی گذشته و بازیگران اصلی آن چه کسانی بوده‌اند. هورمون‌های جنسی به این شیوه و درکی که ما امروز از آنها داریم وجودی خارجی ندارند و اساساً مفاهیم علمی از بدن، فقط به خاطر نوع خاص فعالیت‌های دانشمندان این عرصه است که به عنوان پدیده‌هایی طبیعی شناخته می‌شوند. «بدن هورمونی» پدیده‌ای طبیعی نیست، بلکه به عنوان نوعی دستاورد علمی، برساخته می‌شود.

مطالعات بدن از کی باب شد؟ پرسش‌های اصلی آن چیست و در مجموع این رشته که خود ترکیبی است از رشته‌های مختلف (اعم از جامعه‌شناسی بدن، انسان‌شناسی بدن، مطالعات فرهنگی، مطالعات جنسیت و…) چه موضعی در برابر توجه به بدن می‌گیرد؟
مطالعات اجتماعی بدن به جریان داشتن نوعی بازخورد میان بدن‌ها و محیط اجتماعی‌قائل است که طی آن محیط‌های اجتماعی بدن‌ها را می‌سازند، و این ساخته‌شدن بدن‌ها به نوبه‌ی خود بر رفتار اجتماعی تاثیر می‌گذارد.

در بخش دوم از سری مطالب مطالعات بدن که نگاهی کتاب‌شناختی به این حوزه دارد، به معرفیِ چند کتاب اصلی و محوری در باب مطالعات بدن می‌پردازیم. بنا به نوعی جست‌وجو در میان انواع کتاب‌های فارسیِ موجود در بازارِ نشرِ کشور، ۸ عنوان کتاب، به‌شکل خاص و هریک از منظری متفاوت به واکاویِ مفهومِ بدن در وجوه گوناگون حیات اجتماعی-فرهنگیِ انسان معاصر پرداخته‌اند. در این مطلب به پنج کتاب از این میان به صورت اجمالی پرداخته‌ایم.

در بخش سوم و پایانی این نوشتار، مروری داریم بر ۳ کتاب باقی‌مانده از مجموعه کتاب‌های اصلیِ حوزه‌ی جدید، جذاب و بینارشته‌ایِ مطالعات بدن و این مطلب را درنهایت با معرفی ۱۳ عنوان کتاب، اعم از ۵ عنوان کتابِ زمینه‌ای و ۸ عنوان کتاب اصلی به پایان می‌بریم.

آن‌چه امروز به نام مطالعات فرهنگی می‌شناسیم با حوزه‌های گوناگونِ شکل‌گرفته در همسایگی‌اش، بستر مساعدی برای غور در احوالاتِ انسانِ معاصر و مدرن و هم‌چنین فرهنگ و جامعۀ جدید فراهم کرده است. یکی از این حوزه‌های جدید، حوزۀ وسیع و جذابِ «مطالعات بدن» است. حوزه‌ای که حاصل نوعی تخصصی‌شدنِ گرایش‌های معطوف به واحدهای کوچک‌ترِ نظری-عملی است که در فلسفه هم به‌شکل فلسفه‌های مضاف، خود را نشان داده بود. در سه بخش، به معرفی کتاب‌هایی در زمینه پژوهشی «مطالعات بدن» پرداخته‌ایم. بخش این کتاب‌شناسی را در زیر می‌توانید بخوانید.