برچسب: فلسفه

«مبانی استیصال» صورت­‌بندی و قلمی آکادمیک دارد و متنی از جنس حقیقتِ تاریخی و بدن‌مند است. مسئله­‌اش استیصال است؛ هم به معنای فلسفی آن و هم به معنای وضعیتی که ما، یعنی اندیشمندان ما، علوم انسانی ما، جامعه ما، بی­‌قدرتان ما در آن قرار دارند. در بازار پر از ترجمه امروز، این کتاب اثری است که با بهره‌گیری از نظریات و آرای جامعه‌شناسی و فلسفی و نقد و بررسی آن‌ها، اقدام به ایجاد محتوایی متناسب با شرایط ایران و تحلیل آن و مهم‌تر راه‌هایی برای برون‌رفت از استیصال فراهم کرده است.

مهم‌ترین ماجرای کتاب پاسخ دادن به سوال‌هایی نیست که توضیحشان سخت است بلکه ایجاد پرسش است؛ نکته‌ای که در یکی از بخش‌های کتاب هم به این شکل مطرح می‌شود: راستی کدام مهم‌تر است، سوال یا جواب؟ البته نویسنده با ظرافت و تیزبینی خواننده‌ی کتاب را تا انتها روی همین مرز راه می‌برد، یعنی نه به کلی موضوعات را رها می‌کند تا کودک آشفته و به‌هم ریخته شود و نه به سمت پاسخ‌های قاطعانه می‌رود.

اولین ادعای پلورالیسم ارزشی این است که هر نظام اخلاقی بر پایه‌ی بیش از یک ارزش بنیادین بنا شده است. این ارزش‌های بنیادین مستقل از یکدیگرند و قابل تحویل به یکدیگر یا ارزش سومی نیستند. ادعای بعدی این است که برخی از این ارزش‌های اصیل تلفیق‌پذیر هم نیستند. بدین معنا که رعایت هر کدام مستلزم عدم رعایت دیگری است. برلین متفکری تراژیک‌اندیش است به این معنا که توهم اتوپیا را از ما می‌گیرد و بهمان یادآوری می‌کند که بشر فقط می‌تواند تا حدی اخلاقی باشد.