داییجان ناپلئون یکی از محبوبترین رمانهای ایرانی است، اثری که فراتر از یک داستان به اصطلاحی در فرهنگ عمومی تبدیل شد و نمادی نشانگر یکی از خصلتهای ایرانی. در این پرونده تلاش کردیم تا از وجوه مختلفی به این اثر و ویژگیهایش و البته نویسنده آن بپردازیم.
بخشی از شهرت زیاد «دایی جان ناپلئون» هم متعلق به سریال آن است که سال 1354 و فقط 5 سال بعد از انتشار داستان ساخته شد و از مموفقترین آثار تلویزیونی قبل از انقلاب به شمار میرود. در این یادداشت روبرت صافاریان از دریچه مضمونی نگاهی انداخته است به سریال و داستان «دایی جان ناپلئون». او معتقد است گرچه داستان سریال در آخرین روزهای پهلوی اول میگذرد اما روح فيلم، روح اواخر دوران محمدرضا شاه است. بخصوص از حیث نگاه فیلمساز به مسائل اخلاقی که با نگاه امروز ما متفاوت است. این مقاله نخستین بار در مجله سینما ادبیات به چاپ رسیده است و در وینش آن را بازنشر میکنیم.
کار، کار انگلیسیاست؟
برای بسیاری از ما «دایی جان ناپلئون» یادآور لحظات مفرح و بامزهای است که شخصیتهای دوستداشتنی آن خلق کردهاند؛ از شیرینزبانیهای مشقاسم گرفته تا بدبیاریهای دوستعلیخان و سیاحت مردگان خانم فرخلقا. با وجود این، ما شاهد موقعیتهایی نیز هستیم که گهگاه تلخی و گزندگی آن از وجه خندهآور ماجرا پیشی میگیرد. از جمله شکست راوی در اولین تجربهی عاشقانهاش که خود پزشکزاد نیز تلویحاً در افتتاحیهی معروف رمان، سرنوشت تراژیک این عشق را پیشاپیش به خواننده وعده میدهد؛ وقتی که میگوید «تلخیها و زهر هجری که کشیدم بارها مرا به این فکر انداخت که اگر یک دوازدهم یا یک چهاردهم مرداد بود شاید اینطور نمیشد.»
به این سوالها جواب بدهید.
برای سومین سال پیاپی هفتهای پنج نقد کتاب در سایت وینش منتشر کردیم. از ابتدا اعتقاد داشتیم چیزی که جایش خالی است همین نقد کتاب است. اما شما که خواننده این سایت هستید، چه انتظاری از نقد کتاب دارید؟ در پایان سال 1400 نگاهی انداختیم به نقدهای منتشرشده و آمار بازدیدهای این نقدها (که از امکاناتی است که دنیای دیجیتال در اختیار همه گذاشته) و پنج نقدی را که مخاطبین سایت ما بیشتر از بقیه به آنها مراجعه کردهاند انتخاب کردیم. همچنین از شما میخواهیم در نظرسنجی ما شرکت کنید و به سوالات ما درمورد نقد کتاب پاسخ دهید. نظرسنجیای که بدون هدیه هم نیست. در آستانه سال نو، مجموعه وینش، نوروز و بهار و سال و عمر بابرکتی برای شما مخاطبین وینش آرزو میکند.
ایرج پزشکزاد ابتدا کار قلمی را با ترجمهی آثاری از مولیر ، ولتر و رمانهای تاریخی برای پاورقی نشریات آغاز کرد. برای نشریه فردوسی ستون طنزی مینوشت و بیشتر کتابهایش را ابتدا به صورت پاورقی در نشریات منتشر کرد و بعد به صورت کتاب درآورد. بعد از انقلاب مقالاتی سیاسی و اجتماعی و تاریخی نوشت اما طنز را هیچگاه رها نکرد. این مقاله معرفی مختصر کارنامه ادبی اوست.
سال گذشته گروهی از اهالی ادبیات و خوانندگان وینش، ده داستان صدسال اخیر را در قالب پویش «صدسال شمسی، ده داستان فارسی» انتخاب کردند. در شش ماه گذشته، پروندههایی برای شش انتخاب اول این نظرخواهی ترتیب دادیم که هر پرونده شامل یک نقد اصلی و چندین یادداشت و مقاله مرتبط با کتاب موردنظر بود.
در این پرونده این شش نقد کتاب را در کنار هم قرار دادهایم و دوباره میخوانیم.
تابستانها شاید مثل پاییز پادشاه فصلها نباشند یا مثل بهار زیبا و تازه محسوب نشوند یا اندازه زمستانی سرد و برفی، مایههای دراماتیک نداشته باشند اما در قصهها جای پایی محکم دارند. تابستانهایی گرم و طولانی که تعطیلات را به یاد میآورند و رخوتِ ظهرها، تفریح در ساحل، بازی بچهها در باغ، شرجی محیطهای کارگری در جنوب یا حتی آفتابی که چشم مورسو در «بیگانه» را زد. در این پرونده سراغ تصویرهای تابستان در قصهها و رمانها رفتهایم.
میان شخصیت دایی جان ناپلئون با شخصیت دن کیشوت همسانیهایی هست: دن کیشوت حکایت زوال پهلوانی و شهسواری قبل از دوران نوزایی است و دایی جان ناپلئون حکایت زوال اشرافیت در سایه تغییر ساختاری دهههای ابتدایی قرن حاضر. هردو را میتوان در چارچوبی که لوکاچ از آن به «قهرمانان مسئلهدار» تعبیر میکند گنجاند. هر دو مظهر طبقاتی اجتماعیاند که مهر باطله بر آن خورده است، اما چون نمیتوانند این زوال را باور کنند، دچار توهم میشوند و همهچیز و همهکس را سرگرم توطئه علیه خود ببینند. ازاینرو از نوع قهرمانان حماسه مضحک جای میگیرند.
داییجان ناپلئون یکی از محبوبترین رمانهای ایرانی است، اثری که فراتر از یک داستان به اصطلاحی در فرهنگ عمومی تبدیل شد و نمادی نشانگر یکی از خصلتهای ایرانی. در این پرونده تلاش کردیم تا از وجوه مختلفی به این اثر و ویژگیهایش و البته نویسنده آن بپردازیم.
بخشی از شهرت زیاد «دایی جان ناپلئون» هم متعلق به سریال آن است که سال 1354 و فقط 5 سال بعد از انتشار داستان ساخته شد و از مموفقترین آثار تلویزیونی قبل از انقلاب به شمار میرود. در این یادداشت روبرت صافاریان از دریچه مضمونی نگاهی انداخته است به سریال و داستان «دایی جان ناپلئون». او معتقد است گرچه داستان سریال در آخرین روزهای پهلوی اول میگذرد اما روح فيلم، روح اواخر دوران محمدرضا شاه است. بخصوص از حیث نگاه فیلمساز به مسائل اخلاقی که با نگاه امروز ما متفاوت است. این مقاله نخستین بار در مجله سینما ادبیات به چاپ رسیده است و در وینش آن را بازنشر میکنیم.
کار، کار انگلیسیاست؟
برای بسیاری از ما «دایی جان ناپلئون» یادآور لحظات مفرح و بامزهای است که شخصیتهای دوستداشتنی آن خلق کردهاند؛ از شیرینزبانیهای مشقاسم گرفته تا بدبیاریهای دوستعلیخان و سیاحت مردگان خانم فرخلقا. با وجود این، ما شاهد موقعیتهایی نیز هستیم که گهگاه تلخی و گزندگی آن از وجه خندهآور ماجرا پیشی میگیرد. از جمله شکست راوی در اولین تجربهی عاشقانهاش که خود پزشکزاد نیز تلویحاً در افتتاحیهی معروف رمان، سرنوشت تراژیک این عشق را پیشاپیش به خواننده وعده میدهد؛ وقتی که میگوید «تلخیها و زهر هجری که کشیدم بارها مرا به این فکر انداخت که اگر یک دوازدهم یا یک چهاردهم مرداد بود شاید اینطور نمیشد.»
به این سوالها جواب بدهید.
برای سومین سال پیاپی هفتهای پنج نقد کتاب در سایت وینش منتشر کردیم. از ابتدا اعتقاد داشتیم چیزی که جایش خالی است همین نقد کتاب است. اما شما که خواننده این سایت هستید، چه انتظاری از نقد کتاب دارید؟ در پایان سال 1400 نگاهی انداختیم به نقدهای منتشرشده و آمار بازدیدهای این نقدها (که از امکاناتی است که دنیای دیجیتال در اختیار همه گذاشته) و پنج نقدی را که مخاطبین سایت ما بیشتر از بقیه به آنها مراجعه کردهاند انتخاب کردیم. همچنین از شما میخواهیم در نظرسنجی ما شرکت کنید و به سوالات ما درمورد نقد کتاب پاسخ دهید. نظرسنجیای که بدون هدیه هم نیست. در آستانه سال نو، مجموعه وینش، نوروز و بهار و سال و عمر بابرکتی برای شما مخاطبین وینش آرزو میکند.
ایرج پزشکزاد ابتدا کار قلمی را با ترجمهی آثاری از مولیر ، ولتر و رمانهای تاریخی برای پاورقی نشریات آغاز کرد. برای نشریه فردوسی ستون طنزی مینوشت و بیشتر کتابهایش را ابتدا به صورت پاورقی در نشریات منتشر کرد و بعد به صورت کتاب درآورد. بعد از انقلاب مقالاتی سیاسی و اجتماعی و تاریخی نوشت اما طنز را هیچگاه رها نکرد. این مقاله معرفی مختصر کارنامه ادبی اوست.
سال گذشته گروهی از اهالی ادبیات و خوانندگان وینش، ده داستان صدسال اخیر را در قالب پویش «صدسال شمسی، ده داستان فارسی» انتخاب کردند. در شش ماه گذشته، پروندههایی برای شش انتخاب اول این نظرخواهی ترتیب دادیم که هر پرونده شامل یک نقد اصلی و چندین یادداشت و مقاله مرتبط با کتاب موردنظر بود.
در این پرونده این شش نقد کتاب را در کنار هم قرار دادهایم و دوباره میخوانیم.
تابستانها شاید مثل پاییز پادشاه فصلها نباشند یا مثل بهار زیبا و تازه محسوب نشوند یا اندازه زمستانی سرد و برفی، مایههای دراماتیک نداشته باشند اما در قصهها جای پایی محکم دارند. تابستانهایی گرم و طولانی که تعطیلات را به یاد میآورند و رخوتِ ظهرها، تفریح در ساحل، بازی بچهها در باغ، شرجی محیطهای کارگری در جنوب یا حتی آفتابی که چشم مورسو در «بیگانه» را زد. در این پرونده سراغ تصویرهای تابستان در قصهها و رمانها رفتهایم.
میان شخصیت دایی جان ناپلئون با شخصیت دن کیشوت همسانیهایی هست: دن کیشوت حکایت زوال پهلوانی و شهسواری قبل از دوران نوزایی است و دایی جان ناپلئون حکایت زوال اشرافیت در سایه تغییر ساختاری دهههای ابتدایی قرن حاضر. هردو را میتوان در چارچوبی که لوکاچ از آن به «قهرمانان مسئلهدار» تعبیر میکند گنجاند. هر دو مظهر طبقاتی اجتماعیاند که مهر باطله بر آن خورده است، اما چون نمیتوانند این زوال را باور کنند، دچار توهم میشوند و همهچیز و همهکس را سرگرم توطئه علیه خود ببینند. ازاینرو از نوع قهرمانان حماسه مضحک جای میگیرند.
Thanks for clicking. That felt good.
Close
