برچسب: تئاتر

گفتگویی با سوسن تسلیمی درباره زندگی حرفه‌ای یکه و منحصر به فرد او. کتاب، از سرخوشی‌های آغازین او هنگام ورود به عرصه‌ی تآتر و سینما شروع می‌کند، به ترس‌ها، تردیدها و تهدیدهایش در دوران پس از دگرگونی نقب می‌زند و دست‌آخر به دشواری‌های زندگی‌اش در جغرافیایی بیگانه اشاره می‌کند. لایه‌ی مهم کتاب، خاصه برای پی‌گیران دانش بازیگری، بخش‌های مربوط به کار کردن سوسن تسلیمی با آربی آوانسیان و بهرام بیضایی است. آوانسیان بداهه‌پرداز بود؛ درست برخلاف بیضایی که همه‌چیز را پیش از شروع کار می‌دانست و هرچند جنبه‌های روانشناسانه‌ی نقش را توضیح می‌داد، ابداً به وجوه حسّانی کاراکتر کاری نداشت.

«شب‌های ترمه و بادام»، تازه‌ترین اثر «حمید امجد»، نمایشنامه‌نویس، کارگردان و مترجم برجسته است. نام حمید امجد، آن‌قدر با تئاتر و نمایشنامه، گره خورده است که توقع مخاطب را از آخرین اثرش بالا می‌برد. اما آن‌چه از خواندن نمایشنامه دست‌مان می‌آید، یک جور کهنگی، یک جور چنگ زدن به گذشته‌ها و آزموده‌هاست که آن را شبیه چیزی می‌کند که اسمش را می‌گذارم «آثار کرونایی»!

در سال ۳۰۱ میلادی ارمنستان اولین کشور دنیا شد که دین مسیحیت را به طور رسمی پذیرفت. همین مساله باعث شد بعضی آیین‌های جدید به فرهنگ ارامنه اضافه شوند، ولی بیشتر آیین‌های نمایشی قدیمی با تغییر شکل و چهره و نفوذ دین جدید، به عنوان آیین‌های مسیحی-ارمنی به حیات خود ادامه دادند. برای مثال جشن زادیک که جشن بزرگ رستاخیز است و سرکیس مقدس از آیین‌های اضافه شده جدید و درن دز (جشن آتش) و وارتاوار (جشن آب‌پاشان) از جشن‌های قدیمی تغییر شکل یافته هستند.

محمد عبدی در کتاب گفت‌وگو با سوسن تسلیمی یک‌بار دیگر همه گیروگرفت‌های بازیگران و کارگردانان و نویسندگان و به‌طور ویژه زنان هنرمند را در دهه ۶۰ تاریخ ایران بعد از انقلاب اسلامی برای مخاطب روی دایره می‌ریزد و آجر به آجر علت مهاجرت بازیگری چون سوسن تسلیمی را می‌چیند. اما آن‌جا که مهاجرت آغاز شده و مخاطب را به خوبی گرسنه و تشنه کرده و ذوق ورق زدن و رسیدن به صفحه بعدی کتاب را در دل او زنده کرده، حرف و حسی که دور از کلیشه و البته جدید باشد، از خانم بازیگر بیرون نمی‌کشد.

۱۰ فوریه زادروز تولد برتولت برشت، از مشهورترین چهره‌های تئاتر معاصر و از محبوب‌ترین نمایشنامه‌نویسان در ایران بود. از منظر نشر کتاب، برشت در ایران جایگاه غریبی دارد. به جرات می‌توان گفت همه‌ی نمایشنامه‌ها و آثار دیگر او را مترجمان مشهوری در دهه پنجاه به فارسی ترجمه کردند و با اقبال خوانندگان روبه‌رو شد. این اقبال البته مرتبط بود با جوّ روشنفکری چپ‌گرایانه‌ی آن دوران و قابل‌فهم است. اما آن‌چه غریب است به محاق رفتن عجیب اوست در دهه‌‌های اخیر، که بی‌ارتباط نیست با جوّ روشنفکری غالب ضدچپ این روزگار. اما حتی جریانات فکری متمایل به چپ هم سخنی از برشت نمی‌گویند. برای آن‌ها بدیو و سایر نظریه‌پردازان چپ‌گرای امروزی‌تر مهم‌ترند از برتولت برشت. برشت که بود؟

الن شنایدر -کارگردان نمایشنامه‌های ساموئل بِکِت- در یکی از نوشته‌هایش به نام «در انتظار بِکِت: خاطرات شخصی» وی را این‌گونه توصیف می‌کند: «کله‌ی یک پروفسور فیزیک و ریاضی روی تنه و پاهای یک دونده‌ی دو و میدانی. این ریخت و شکل مردی است که برخی از دهشتناک‌ترین و زیباترین متن‌های قرن بیستم را نوشته است». شاید بتوان کتابِ بِکِت از آلفرد آلوارِز را بسط همین وصف شنایدر دانست. آلوارِز با تحلیل نوشته‌های بِکِت درصد است ذهنی به شدت ریزبین، محاسباتی، دقیق، صیقل خورده و در حین حال افسرده و ملال‌آور را بررسی کند.

سه مقاله‌ای که این کتاب را تشکیل داده‌اند نمونه‌هایی مثال‌زدنی هستند از آن‌چه در سال‌های اخیر در زبان فارسی «جستار» نام گرفته‌اند. متن‌هایی شخصی، اما درباره جهانِ بیرون. درباره تئاتر و درباره خیلی چیزهای دیگر.
دیوید ممت این‌جا تاملات نظری خود را روی کاغذ آورده است. با ریتمی تند و لحنی پر از کنایات و زبانی غنی و لایه‌لایه، از درام شروع می‌کند و به هرجایی که ابتدا فکرش را نمی‌کنیم می‌رود.

کُرت به دنبال حلقه مفقوده بین انسان و حیوان می‌گردد. یعنی دقیقا «نخستین آدم». او برای هدفش قرار است ۵ سال به شرق دور برود تا بقایایی از این بشر اولیه را پیدا کند. بشری که در نهایت، نمونه آرمانی‌اش برای او تبدیل می‌شود به مارتا و نماینده نمونه پست و خوارش، اعضای خانواده‌اش هستند. اما علی رغم حجم بالای پندهای اخلاقی عریان، دست آخر مفهوم ملموسی از این عطش برای اکتشاف، دستمان را نمی‌گیرد.