در جشنواره فجر، برخلاف مراسم اسکار، جایزه بهترین فیلمنامه به دو شاخه‌ی اقتباسی و اوریجینال تقسیم نمی‌شود. اما اگر این‌طور نبود و در اختتامیه فجر جایزه فیلمنامه اقتباسی هم داشتیم، امسال هیچ فیلمی موفق به بردن آن نمی‌شد. چون در میان ۲۸ اثر شرکت‌کننده در بخش رقابتی و بخش نگاه نو (مخصوص فیلم‌هایی که اولین ساخته کارگردانان‌شان هستند) هیچ فیلم‌نامه‌ای با اقتباس از یک کتاب نوشته نشده بود.
ناصرِ خسرو از اهالی خراسان، حمدالله مستوفی قزوینی و ابن بطوطه مراکشی و مارکوپولوی ونیزی جهانگردان مشهور قرون وسطی بودند که به واسطه به جا گذاشتن سفرنامه‌هایی نام‌شان و ماجرایی که با سفرها آفریدند در تاریخ ماندگار شد. از ویژگی‌های سفرنامه ناصرخسرو این است که زبان او برای خواننده امروزی بعد از هزارسال هنوز قابل فهم است. می‌توان کتابش را از سر تا به ته خواند و به طور کامل فهمید. بدون آن‌که نیازی به ساده‌سازی، تلخیص یا ترجمه باشد.
درحالی که هنوز کتاب‌های ترجمه‌ناشده زیادی باقی مانده، این همه ترجمه‌های مجدد و موازی برای چیست؟ چرا کتابی باید با بیش از ده ترجمه در بازار موجود باشد؟ چرا دوباره‌کاری؟ برای پیدا کردن راه‌حل، باید ابتدا مشکل را خوب شناخت. این مقاله فتح بابی است برای مبحث مفصل و گسترده‌ی ترجمه‌های موازی در بازار کتاب ایران.
عیار ناتمام سومین رمان هادی معصوم‌دوست است. رمانی پانصد صفحه‌ای با طرحی بلندپروازانه که روایت زندگی آمیخته با سیاست سه نسل را در برمی‌گیرد. داستان پدرهاست و پسرها. پسرهایی که راه و روش زندگی پدرها را نمی‌پسندند. داستان با سیاسی شدن امیر، پسر یک مارکسیست دهه چهلی آغاز می‌شود و با انقلاب و جنگ ادامه پیدا می‌کند. رویدادهای سیاسی که روی داستان عاشقانه‌ی درحاشیه تاثیر می‌گذارند. سیاست آدم‌ها را در خود می‌کِشد. عیار ناتمام تا حوادث سیاسی سال هشتادوهشت هم امتداد پیدا می‌کند. پای صحبت هادی معصوم‌دوست درباره این کتابش نشسته‌ایم.
«جنوب غرب ایران» با نام کاملش «یادداشت‌های روزانه‌ی یک افسر دیپلمات» کتابی است درباره ماموریت هفت ساله افسری انگلیسی به نام سر آرنولد ویلسون در ایران و شرح سفرهای فراوان او در داخل ایران. ویلسون از ۱۹۰۷ (وقتی بیست‌وسه‌ساله بوده) تا ۱۹۱۴ (سی سالگی) مامور به خدمت در ایران می‌شود. عمده ماموریت او در استان‌های خوزستان، بوشهر و لرستان کنونی می‌گذرد.
فرانسیس فوکویاما از خانواده‌ای ژاپنی‌تبار در سال ۱۹۵۲ در شیکاگو به دنیا آمد. ولی در یک بیوگرافی از فوکویاما، مهم‌تر از این اطلاعات پایه‌ای آن است که کِی و چه سالی نظریه «پایان تاریخ» را ارائه داد. نظریه‌ای که نام فوکویاما را سر زبان‌ها انداخت، او را به متفکری شناخته‌شده تبدیل کرد و البته تا هنوز روی هر کار دیگر او سایه انداخته است.
در دنیای کتاب «کلاه پوستی» همه بی‌وقفه دروغ می‌گویند. با وجودی که هم خود می‌دانند چیزی که می‌گویند دروغ است، هم مخاطب‌شان می‌داند که این‌ها مشتی شعار و دروغ است و هم خودشان می‌دانند که مخاطب هم از این دروغ آگاه است. ایدئولوژی از معنای قبلی‌اش هم تهی شده و حالا دیگر کسی به آن اعتقاد ندارد. فقط صحبت کردن با واژگان این ایدئولوژی، نقشه راه و تنها مسیر پیشرفت است.
چالش اصلی زندگی شاستاکوویچ زنده ماندن او بود. از بیرون او فاوست دیده می‌شد که در ازای فروختن روحش به شیطان/قدرت/حزب توانسته زنده بماند. خودش همیشه نگران این قضاوت بود. مثل بوریس پاسترناک و خیلی‌های دیگر که از زنده ماندن خود در شرایطی که دوستان‌شان سر به نیست شدند خجالت‌زده بودند.
نقد فیلم در ایران، اصلاً با حملات کوبنده به سینمای فارسیِ دوران و روزگار خودش آغاز شد. طغرل افشار، پرویز نوری، هژیر داریوش و از همه مشهورتر دکتر هوشنگ کاووسی این سینما را پایین‌تر از حد نقد و بررسی ارزیابی می‌کردند و زیر سوال می‌بردند.
بیش از نیم قرن از آن زمان گذشته و حالا سینمای عامه‌پسند آن روزها یا به تعبیر دکتر کاووسی «فیلمفارسی» تبدیل به یک موضوع پژوهشی برای شناخت فرهنگ عامه‌پسند شده است.
کتاب «فیلمفارسی چیست؟» را نشر قطره درست دو دهه قبل منتشر کرد و مورد مناسبی است برای شناخت ادبیات این بحث و برای مرور نگاه بیست سال قبل به پدیده فیلمفارسی.
مجله «آنگاه» به عنوان نماد عامه‌پسندی محمدعلی فردین را برگزیده است. کسی که دهه چهل گیشه سینمای ایران را به طور کامل در اختیارش داشت و کاراکتری که آفرید هنوز در ذهن ایرانی‌ها حک شده است. وقتی هم در هفتاد سالگی بر اثر سکته قلبی از دنیا رفت تشییع جنازه‌اش به یک اجتماع همگانی تبدیل شد و نشان داد علیرغم دو دهه تلاش سردمداران فرهنگی، جامعه هنوز «فردین» را از یادنبرده است. تا آن‌جا که «فردین‌بازی درآوردن» تبدیل به یک اصطلاح در زبان شده. یعنی کسی که بامرام و بامعرفت است. آنقدر که در این زمانه بیش از حد به نظر می‌رسد!
در جشنواره فجر، برخلاف مراسم اسکار، جایزه بهترین فیلمنامه به دو شاخه‌ی اقتباسی و اوریجینال تقسیم نمی‌شود. اما اگر این‌طور نبود و در اختتامیه فجر جایزه فیلمنامه اقتباسی هم داشتیم، امسال هیچ فیلمی موفق به بردن آن نمی‌شد. چون در میان ۲۸ اثر شرکت‌کننده در بخش رقابتی و بخش نگاه نو (مخصوص فیلم‌هایی که اولین ساخته کارگردانان‌شان هستند) هیچ فیلم‌نامه‌ای با اقتباس از یک کتاب نوشته نشده بود.
ناصرِ خسرو از اهالی خراسان، حمدالله مستوفی قزوینی و ابن بطوطه مراکشی و مارکوپولوی ونیزی جهانگردان مشهور قرون وسطی بودند که به واسطه به جا گذاشتن سفرنامه‌هایی نام‌شان و ماجرایی که با سفرها آفریدند در تاریخ ماندگار شد. از ویژگی‌های سفرنامه ناصرخسرو این است که زبان او برای خواننده امروزی بعد از هزارسال هنوز قابل فهم است. می‌توان کتابش را از سر تا به ته خواند و به طور کامل فهمید. بدون آن‌که نیازی به ساده‌سازی، تلخیص یا ترجمه باشد.
درحالی که هنوز کتاب‌های ترجمه‌ناشده زیادی باقی مانده، این همه ترجمه‌های مجدد و موازی برای چیست؟ چرا کتابی باید با بیش از ده ترجمه در بازار موجود باشد؟ چرا دوباره‌کاری؟ برای پیدا کردن راه‌حل، باید ابتدا مشکل را خوب شناخت. این مقاله فتح بابی است برای مبحث مفصل و گسترده‌ی ترجمه‌های موازی در بازار کتاب ایران.
عیار ناتمام سومین رمان هادی معصوم‌دوست است. رمانی پانصد صفحه‌ای با طرحی بلندپروازانه که روایت زندگی آمیخته با سیاست سه نسل را در برمی‌گیرد. داستان پدرهاست و پسرها. پسرهایی که راه و روش زندگی پدرها را نمی‌پسندند. داستان با سیاسی شدن امیر، پسر یک مارکسیست دهه چهلی آغاز می‌شود و با انقلاب و جنگ ادامه پیدا می‌کند. رویدادهای سیاسی که روی داستان عاشقانه‌ی درحاشیه تاثیر می‌گذارند. سیاست آدم‌ها را در خود می‌کِشد. عیار ناتمام تا حوادث سیاسی سال هشتادوهشت هم امتداد پیدا می‌کند. پای صحبت هادی معصوم‌دوست درباره این کتابش نشسته‌ایم.
«جنوب غرب ایران» با نام کاملش «یادداشت‌های روزانه‌ی یک افسر دیپلمات» کتابی است درباره ماموریت هفت ساله افسری انگلیسی به نام سر آرنولد ویلسون در ایران و شرح سفرهای فراوان او در داخل ایران. ویلسون از ۱۹۰۷ (وقتی بیست‌وسه‌ساله بوده) تا ۱۹۱۴ (سی سالگی) مامور به خدمت در ایران می‌شود. عمده ماموریت او در استان‌های خوزستان، بوشهر و لرستان کنونی می‌گذرد.
فرانسیس فوکویاما از خانواده‌ای ژاپنی‌تبار در سال ۱۹۵۲ در شیکاگو به دنیا آمد. ولی در یک بیوگرافی از فوکویاما، مهم‌تر از این اطلاعات پایه‌ای آن است که کِی و چه سالی نظریه «پایان تاریخ» را ارائه داد. نظریه‌ای که نام فوکویاما را سر زبان‌ها انداخت، او را به متفکری شناخته‌شده تبدیل کرد و البته تا هنوز روی هر کار دیگر او سایه انداخته است.
در دنیای کتاب «کلاه پوستی» همه بی‌وقفه دروغ می‌گویند. با وجودی که هم خود می‌دانند چیزی که می‌گویند دروغ است، هم مخاطب‌شان می‌داند که این‌ها مشتی شعار و دروغ است و هم خودشان می‌دانند که مخاطب هم از این دروغ آگاه است. ایدئولوژی از معنای قبلی‌اش هم تهی شده و حالا دیگر کسی به آن اعتقاد ندارد. فقط صحبت کردن با واژگان این ایدئولوژی، نقشه راه و تنها مسیر پیشرفت است.
چالش اصلی زندگی شاستاکوویچ زنده ماندن او بود. از بیرون او فاوست دیده می‌شد که در ازای فروختن روحش به شیطان/قدرت/حزب توانسته زنده بماند. خودش همیشه نگران این قضاوت بود. مثل بوریس پاسترناک و خیلی‌های دیگر که از زنده ماندن خود در شرایطی که دوستان‌شان سر به نیست شدند خجالت‌زده بودند.
نقد فیلم در ایران، اصلاً با حملات کوبنده به سینمای فارسیِ دوران و روزگار خودش آغاز شد. طغرل افشار، پرویز نوری، هژیر داریوش و از همه مشهورتر دکتر هوشنگ کاووسی این سینما را پایین‌تر از حد نقد و بررسی ارزیابی می‌کردند و زیر سوال می‌بردند.
بیش از نیم قرن از آن زمان گذشته و حالا سینمای عامه‌پسند آن روزها یا به تعبیر دکتر کاووسی «فیلمفارسی» تبدیل به یک موضوع پژوهشی برای شناخت فرهنگ عامه‌پسند شده است.
کتاب «فیلمفارسی چیست؟» را نشر قطره درست دو دهه قبل منتشر کرد و مورد مناسبی است برای شناخت ادبیات این بحث و برای مرور نگاه بیست سال قبل به پدیده فیلمفارسی.
مجله «آنگاه» به عنوان نماد عامه‌پسندی محمدعلی فردین را برگزیده است. کسی که دهه چهل گیشه سینمای ایران را به طور کامل در اختیارش داشت و کاراکتری که آفرید هنوز در ذهن ایرانی‌ها حک شده است. وقتی هم در هفتاد سالگی بر اثر سکته قلبی از دنیا رفت تشییع جنازه‌اش به یک اجتماع همگانی تبدیل شد و نشان داد علیرغم دو دهه تلاش سردمداران فرهنگی، جامعه هنوز «فردین» را از یادنبرده است. تا آن‌جا که «فردین‌بازی درآوردن» تبدیل به یک اصطلاح در زبان شده. یعنی کسی که بامرام و بامعرفت است. آنقدر که در این زمانه بیش از حد به نظر می‌رسد!
Thanks for clicking. That felt good.
Close
