نفس‌های سیاه
این روزها مجدد حادثه تلخ انفجار در معدن ذغال سنگ طبس ما را به فکر فرو برده است. به فکر اقتصاد، حقوق کارگران، صنعت، تکنولوژی، شهروندی، پول و خلیلی چیزهای دیگر… شاید دیدن جزئیات زندگی یک روز این کارگران به تعداد پرسش‌های ما اضافه کند. و یا تعدادی از آنها را تدقیق نماید. علی نیکبخت قصد دادرد کمی در این مورد شفاف‌تر بیاندیشیم.
نفس‌های سیاه،
یک روز با کارگران معدن طرزه شاهرود
«نفس‌های سیاه» روایتگر خاموشی نفس‌های پر از دود و رنج کارگرانی است که هر روز برای لقمه‌ای نان، جان خود را در عمق تاریک و بی‌رحم معادن گرو می‌گذارند.
این مستند کوتاه با تمرکز بر زندگی و مشکلات کارگران معدن طرزه شاهرود، لحظه‌به‌لحظه‌ی مشقت‌های آنها را به تصویر می‌کشد. حادثه انفجار معدن طبس در ۱ مهرماه، یکی از نمادهای این رنج است؛ حادثه‌ای که جان ۵۳ کارگر را در یک لحظه گرفت و هنوز مشخص نیست چند تن دیگر در زیر آوار مدفون مانده‌اند.
در بخشی از مستند، یکی از کارگران معدن طرزه با تلخی می‌گوید: «هر روز که به کار می‌رویم، امیدی به بازگشت نداریم. کار در معدن یعنی هر روز با مرگ دست و پنجه نرم کردن.» این فیلم که در بهار ۱۳۹۳ به کارگردانی علی نیکبخت تولید شده، بی‌پرده واقعیت تلخ زندگی این کارگران را به نمایش می‌گذارد.
کارگرانی که از صبح تا شب بدون وقفه کار می‌کنند و پس از یک روز سخت، تنها فرصتی برای یک حمام سرد، غذایی ساده و چند ساعت خواب نصیبشان می‌شود؛ و روز بعد، این چرخه طاقت‌فرسا دوباره تکرار می‌گردد.
در گذشته، کارگران با ۱۵ سال سابقه بازنشسته می‌شدند، اما اکنون این مدت به ۳۰ سال افزایش یافته است. با این حال، حداقل نیازهایشان نیز به‌ندرت تأمین می‌شود؛ به‌جای دریافت ماسک ماهانه، هر دو سال یک ماسک به آنها داده می‌شود و سهمیه غذایی روزانه‌شان نیز نصف شده است.
اتاق‌های استراحت آنها حتی آب ندارد و در شرایطی زندگی می‌کنند که به دلیل ترس از اخراج، جرأت اعتراض ندارند. «نفس‌های سیاه» می‌کوشد تا زوایای پنهان و سختی‌های زندگی این کارگران را از دل تاریکی‌های معدن بیرون بکشد، تا شاید صدای خاموش و فراموش‌شده‌ی آنها شنیده شود.
مستندساز: علی نیکبخت
علی نیکبخت، کارگردان این مجموعه مستند، مستندسازی مسئله‌محور است. مجموعه مستندهای «انتقال پایتخت» و «صدسال ایران» نمونه‌هایی از آثار او در این زمینه هستند. او مستندسازی پژوهش‌محور است و آثارش اغلب به مسائل مهم اجتماعی می‌پردازند. نیکبخت در چندین دوره از جشنواره حقیقت و دیگر جشنواره‌ها حضور داشته است. آخرین حضور او در جشنواره حقیقت با مستندی به نام «پندار» بود که درباره عدالت آموزشی برای طبقه کم‌برخوردار و کنکور ساخته شده است.
