فرای قصه ها

فرای قصه ها

اپیزود سوم درباره‌ی کار خانگی و رمان «چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم»

یکی از پادکست‌های مورد علاقه من های‌فای نیشن (Hi-Phi Nation) است. بَری لَم، که چون من در  فلسفه اخلاق کار می‌کند، میزبان این پادکست است. ایده‌ی محوری پادکست پیوند برقرار کردن میان مسائل فلسفی و مسائل روزمره اجتماعی است. بری لم به ماجراهای واقعی اجتماعی می‌پردازد و درباره مسائل فلسفی نهفته در آنها صحبت می‌کند. این ایده را دوست داشتم و دلم می‌خواست من هم پادکستی درست کنم که در آن فلسفه با زندگی روزمره درهم‌تنیده شود.

در حالی که به این فکر بودم، به طور اتفاقی با پسرم، امید، پادکست دیگری را به نام «هری پاتر و متن مقدس» (Harry Potter and the Sacred Text) شنیدیم. ایده‌ی مرکزی آن پادکست این بود که اگر داستان‌های هری پاتر را به‌عنوان متونی مقدس و الهام‌بخش در نظر بگیریم، چه درس‌هایی می‌توانیم از آن‌ها بیاموزیم؟

زود به این نتیجه رسیدم که به همان اندازه که فلسفه در ارتباط با ماجراهای واقعی می‌تواند جذاب باشد، پرداختن به مسائل فلسفی نهفته در داستان‌ها هم می‌تواند لذت‌بخش و آموزنده باشد. داستان‌ها به ما کمک می‌کنند تا درباره موقعیت‌هایی که ممکن است در آن‌ها قرار گیریم، بیاندیشیم. داستان‌ها ما را به دنیاهایی می‌برند که هم آشنا هستند و هم ناآشنا، و جنبه‌هایی از زندگی را بر ما مکشوف می‌کنند که پیش از این از دیدمان پنهان بوده‌اند.

این ایده‌ها را با دوست عزیزم، تلی داوودی، که در آن زمان پژوهشگر پسادکتری روانشناسی در پرینستون بود، در میان گذاشتم. او هم از به راه‌انداختن پادکستی برمبنای این ایده‌ها استقبال کرد و خیلی زود با هم قالب پادکست را طراحی کردیم و آن را «فرای قصه‌ها» نامیدیم. ایده‌ی اصلی این شد که از قصه‌ها شروع کنیم و به فرای آنها برویم و درباره مفاهیم مطرح شده در قصه‌ها از منظری فلسفی، روانشناسانه و اجتماعی گفتگو کنیم. پادکست برای مخاطب عام طراحی شد، و قرار بود برای افراد با سلیقه‌های متفاوت شنیدنی باشد. 

همچنین تلاش کردیم تا برای پل زدن میان فرهنگ فارسی و غیر‌فارسی، با متخصصان طراز اول در جهان در زمینه موضوعات پادکست گفتگو کنیم.

در فصل اول، به سراغ داستان‌های فارسی در ادبیات معاصر ایران رفتیم. برای هر قسمت داستانی را انتخاب می‌کردیم و  تکه‌هایی از قصه را با هم می‌خواندیم تا در فضای قصه قرار بگیریم. مفهومی محوری را در داستان پیدا می‌کردیم و از عناصر داستان برای فهم بهتر آن استفاده می‌کردیم.

سپس فرای آن داستان می‌رفتیم و در پرتو نوشته‌های معاصر فلسفی و روانشناختی آن موضوع را بیشتر می‌کاویدیم. همچنین به سراغ اندیشمندان بین‌المللی در آن موضوع می‌رفتیم و نظر آنها را درباره بحث جویا می‌شدیم. تلی بیشتر از منظر روانشناسی به موضوع می‌پرداخت و من از منظری فلسفی، و گفتگوی ما باعث می‌شد که نگاهی بین‌رشته‌ای به موضوع شکل گیرد.

حاصل، فصل اول پادکست فرای قصه‌ها بود که شامل هشت قسمت است. در چند قسمت از حقوق زنان، به‌ویژه سکوت، خشونت جنسی و کار خانگی صحبت کردیم. در یک قسمت به گذر عمر پرداختیم و در دو قسمت به موضوع فرزندپذیری. همچنین درباره خاطرات و قضاوت‌ سخن گفتیم. در فصل اول، به ادبیات معاصر ایران پرداختیم، از با شبیرو دولت‌آبادی گرفته تا چشم‌هایش علوی، از چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم، تا پاگرد، هرس و تو به اصفهان بازخواهی گشت.

پس از فصل اول، یک وقفه یک‌ساله در کار پدید آمد، اما امیدواریم که به زودی با فصل دوم برگردیم و در آن فرای قصه‌هایی در ادبیات انگلیسی‌زبان برویم.