یاربابا حلاج
کتاب هشتم از مجموعه‌ی تاریخ خرد
این کتاب به شرح آرای خردورزانه‌ی ایران زمین در فاصله‌ی ظهور اسلام تا تثبیت زبان پارسی-عربی می‌پردازد. این دورانی است که ادیان کهن زیر فشار ادیان و مذاهب نو بازآرایی می‌شوند و مهم‌ترین دین نو که اسلام باشد، در چارچوب مذاهب و شاخه‌هایی مرزبندی شده خود را تعریف می‌کند و تثبیت می‌شود، و دو شاخه‌ی اندیشه‌ی حکیمانه و عرفانی در آن تاسیس می‌شود. این دوران در ضمن با ترمیم سیاست ایرانشهری و احیای دولت پس از فروپاشی اقتدار ساسانی و میان‌پرده‌ی پرآشوب اموی مصادف است.
درست در میانه‌ی این جریان‌های پیچیده و متقاطع است که حلاج برنشسته است. هم در مقام بازیگری سیاسی و اجتماعی که زندگینامه‌ای پرماجرا و تاثیر نهادی چشمگیری از خود به جا گذاشته، و هم در جایگاه اندیشمندی که هم عرفان اسلامی را دچار بازآرایی و چرخش می‌کند و هم روایتی تازه از حکمت مغانه‌ی دیرین را در بافتی اسلامی به دست می‌دهد.
