پستانداران ایران

گربه سانان

 

حضور گربه‌ها در زندگی هر روزه بخش بزرگی از ما ایرانی‌ها انکار ناپذیر است در کوچه و خیابان همراهمان هستند، در خانه و حیاط برخی از ما زندگی می‌کنند و همدم عزیز برخی دیگر در زندگی هستند و برخی هم از آنها می‌ترسند و دوری می‌کنند همه و همه این نکات موجب می‌شود که خواندن کتاب گربه سانان جذاب و مورد توجه باشد.

کتاب در بخش ابتدایی به ویژگی‌های پستانداران ایران و گربه سانان می‌پردازد و با دسته‌بندی گربه‌سانان وحشی و اهلی، اطلاعات و نکات علمی و تخصصی بسیاری را درباره گربه سانان بزرگ و کوچک در این سرزمین به ما می‌دهد. در مقدمه کتاب آمده است که:

 

«سرزمین گربه شکل ما ایران، گونه‌های مختلفی از گربه‌سانان بزرگ و کوچک را در جای جای خود پناه داده است. تقریبا در کمتر کشوری در جهان چنین تنوعی از حضور گربه‌سانان دیده می‌شود. علاوه بر دو گونه گربه‌سان بزرگ ایران، یوزپلنگ آسیایی و پلنگ، گونه‌های متنوعی نیز از گربه‌سانان کوچک در این سرزمین زندگی می‌کنند که هریک از آن‌ها از زیباترین و نادرترین گربه‌های جهان به‌شمار می‌روند. کاراکال، گربه وحشی، گربه جنگلی، سیاه گوش، گربه پالاس، گربه شِنی و انواع گربه‌های اهلی، هرکدام شکل، رنگ، اندازه، عادات و رفتاری خاص دارند که در این کتاب با ویژگی‌هایی از آن‌ها آشنا خواهیم شد.

هدف از تهیه مجموعه کتاب‌های پستانداران ایران، آشنایی با گونه‌های ارزشمند پستانداران ایران، ایجاد علاقه نسبت به جانوران و میراث طبیعی و همچنین از میان بردن ترس و باورهای نادرست درباره برخی از گونه‌های جانوری است.»

 

آنچه کتاب را خواندنی می‌کند ابتکار عمل نویسنده است که در کنار مطالب علمی و تخصصی به تاریخ و داستان‌های تاریخی در مورد گربه‌ها پرداخته و با تحقیق در در ادبیات و نقاشی و هنر ایران هر جا که از گربه‌ها یادشده مطلبی از آن را در کتاب آورده و با قلمی ساده و قابل درک مطالب علمی و تاریخی را برای همه گروه‌های سنی به تحریر در آورده است.

بخش تصویری کتاب هم بسیار جذاب، دیدنی و آموزنده است. تصاویر بسیار زیبا و حرفه‌ای از انواع گربه‌های نام برده شده که توسط عکاسان حرفه‌ای از طبیعت حیاط وحش گرفته شده تا گربه‌های اهلی و خانگی زیبا و خوش خط وخال (و البته ناگفته نماند که فلفل و مشکی گربه‌های من هستند که در بخش گربه‌های اهلی تصاویرشان آورده شده است). به گفته خود نویسنده:

«یکی از ویژگی‌های این کتاب استفاده از تصاویر بومی با کیفیت خوب در آن است. در کل تاریخ نشر ایران کتابی درباره پستانداران و گربه‌سانان نداشته‌ایم که تمام تصاویر آن از گونه‌های ایرانی تهیه شده باشد. تصاویر این کتاب را یک گروه 27 نفره عکاس از حیات وحش ایران تهیه کرده‌اند. کیفیت خوب تصاویر و عکاسی از گونه‌ها در داخل ایران، از دیگر ویژگی‌های این کتاب است.»

 

 

 

نکارگری‌ها و نقاشی‌هایی که تصاویر گربه‌ها در آنها نقش شده و از دوران صفوی و قاجار بجا مانده هم زینت بخش صفحات کتاب هستند و به جذابیت آن می‌افزایند و این ویژگی بزرگ کتاب هست که در عین علمی و تخصصی بودن حال و هوای ادبی و تاریخی دارد و با تصاویر زیبا جذابیت دوجندانی می آفریند و حال و هوا را داستانی و خاص می‌کند.

بخش پایانی کتاب به گربه‌ها در تاریخ و فرهنگ و هنر ایران اختصاص دارد، داستان‌ها و روایات بسیاری از نقاط مختلف ایران و باورهای مذهبی و بومی ایرانیان در این بخش آمده که خواندن و دانستن آنها خالی از لطف نیست و بعضی باورها شگفتی‌آور هم هستند. در بخشی از مناطق ایران روایات و باورهایی از توجه و احترام بزرگان دین به گربه‌ها بر سر زبان‌هاست و همین باور گاهی موجب پناه دادن و توجه مردم به گربه‌های خیابانی و بی‌سرپرست کوچه و بازار می‌شود. بطور مثال در بخشی از کتاب آمده است که:

 

«روزی گربه‌ای بر دامن ردای حضرت علی خفته بود که هنگام نماز فرا رسید و آن حضرت برای آن که گربه را از خواب نوشین بیدار و رنجه نکند  دامن ردای خود برید و برای ادای نماز به مسجد رفت.» 

 

در پایان کتاب هم به حضور پررنگ گربه در حکایات، داستان‌ها، شعرها و ضرب المثل‌های فارسی و اشاره نویسندگان به خصوصیات خاص گربه در روایت داستان‌های مختلف پرداخته شده است.

 

گربه شیر است در گرفتن موش         لیک موش است در مصاف پلنگ (سعدی)

 

 

 

علی گلشن متولد 1355 نویسنده و پژوهش‌گر و فارغ‌التحصیل رشته‌ی مهندسی علوم دامی است. این اثر او برنده‌ی شانزدهمین دوره جایزه کتاب فصل 1389 و برنده‌ی کتاب سال کودک و نوجوان 1390 نیز شده است. 

• 
  “معرفی اسب ترکمن در ایران”، (علی گلشن)، پژواک کیوان. تهران: 1384.
• “کتابشناسی گزیده برای کودکان و نوجوانان و کتابخانه‌های آموزشی” (مقطع پیش‌دبستان)، (علی گلشن، مسعود ناصری)، نشر کتابدار. تهران: 1387.
• “کتابشناسی گزیده برای کودکان و نوجوانان و کتابخانه‌های آموزشی” (مقطع دبستان)، (علی گلشن، مسعود ناصری)، نشر کتابدار. تهران: 1387.
• “کتابشناسی گزیده برای کودکان و نوجوانان و کتابخانه‌های آموزشی” (مقطع راهنمایی)، (علی گلشن، مسعود ناصری)، نشر کتابدار. تهران: 1387.
• “پستانداران ایران: گربه‌سانان”، (علی گلشن)، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان. تهران: 1389.
• “فریاد یوزپلنگ”، (علی گلشن)،  نشر نظر. تهران: 1391.
• “پستانداران ایران: سگ‌سانان و کفتارها”، (علی گلشن)، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان. تهران: 1393.
• “پستانداران ایران: خرس‌ها و دیگر گوشت خواران”، (علی گلشن)، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان. تهران: 1402.

 

از دیگر کتاب‌های علی گلشن می‌توان به شیر آسیایی، ببر هیرکانی، گرگ خاکستری، یوزپلنگ آسیایی و گوزن زرد ایرانی که در مجموعه حیات وحش کانون منتشر شده اشاره کرد.

 

نویسنده معرفی: آرزو ناصری