 | ماهی سیاه کوچولونویسنده کتاب: صمد بهرنگی تاکنون 3 نفر به این کتاب امتیاز داده‌اند |   برای تهیه سریع کتاب از کتاب‌فروشی‌های آنلاین این گزینه را انتخاب کنید. ساربوک بزودی بزودی بزودی بزودی بزودی |
خلاصه داستان
ماهی سیاه کوچولویی در کنار مادر و ماهی‌های بسیاری در جویباری، زیر خزه‌ها زندگی می‌کرد. زندگی تکراری و کلیشه‌ای، او را به فکر فروبرده و رهایی از تنگنای جویبار، ماهی سیاه کوچولو را به سفر مشتاق کرده بود؛ تا اینکه یک روز صبح، مادرش را بیدار می‌کند تا خبرش کند که می‌خواهد برود و «آخر جویبار را پیداکند». در مقابل این عصیان و اراده برای تغییر مسیر زندگی یکنواخت هر روزه، مادرش مخالفت و مقاومت می‌کند، اما آگاهی نسبی ماهی سیاه کوچولو درباره وضع زندگی‌اش و بطالت آن، مبدأ حرکتش شده و با شهامت و جسارت خود، عادات مسلط بر محیطش را بهم می‌ریزد و برای شناخت دنیا و کسب تجارب جدید، سفر هیجان انگیز خود را آغاز می‌کند.
ماهی سیاه کوچولو راه می‌افتد و در هر قدم چیز تازهای می‌بیند و تجربه تازهای می‌اندوزد؛ او حین حرکت، می‌آموزد و برای جلو رفتن، آموخته‌هاش را به کار می‌گیرد.
سرانجام او شاد و خوشحال به دریا میرسد و حین شنا بر سطح آب، گرمی نور خورشید را بر پشت خود احساس می‌کندو از فلسفه‌ی زندگی‌اش می‌گوید.
ماهی سیاه کوچولو در دریا، گرفتار مرغ ماهی‌خوار می‌شود ولی آن را می‌کشد و خود را فدای هدفش می‌کند. جسم ظاهری ماهی کوچولو ازبین می رود اما راه و هدفش زنده و جاودان می‌ماند و اندیشه‌ای نو در ذهن دیگر ماهیان رقم می‌زند.
درباره نویسنده
صمد بهرنگی معروف به بهرنگ؛ محقق، مترجم، شاعر و یکی از چهره‌های شاخص ادبیات کودکان، در سال ۱۳۱۸ در محله چرنداب تبریز در خانواده‌ای تهیدست، چشم به جهان گشود. بعد از تحصیلات ابتدایی و دبیرستان در سال ۱۳۳۴ به دانشسرای مقدماتی تبریز رفت و در حالی که تنها ۱۸ سال داشت، آموزگار شد. در سال ۱۳۴۱ در رشته زبان و ادبیات انگلیسی از دانشگاه تبریز فارغ التحصیل، و نهایتا، شهریور ۱۳۴۷ و در ۲۹ سالگی در رود ارس غرق شد. صمد بهرنگی در طول عمر کوتاه و پربار ادبی خویش، آثار متعددی را خلق کرد و در پیدایش ادبیات داستانی کودک و نوجوان، نقش مهم و انکارناپذیری را برعهده گرفت.
صمد بهرنگی یکی از داستان‌نویسان روستایی است که در جوانی با گردآوری افسانه‌های آذربایجان و چاپ داستان‌ها و مقاله‌های خود درباره درد شناسی آموزش و پرورش، به بررسی مشکلات نوجوانان جامعه و سپس به نگارش داستان‌هایی واقع‌گرا از زندگی کودکان روستایی پرداخت. او با خلق آثاری چون عادت، پوست نارنج و پسرک لبو فروش که حاصل تجربیات و مشاهدات معلمی اوست، با بیانی شیوا و رسا و با نگاهی تازه به بیداد، فقر و جهل در جامعه اشاره و با جسارت و شهامت خود اوضاع روزگارش را تشریح کرد.
یکی از شاهکارهای بهرنگی در حوزه ادبیات داستانی است. این کتاب به چندین زبان از جمله انگلیسی، سوئدی، ایتالیایی، ترکی، فرانسوی و… ترجمه شده است. این اثر که از نمونه‌های بارز و درخشان داستان‌های تمثیلی در حوزه ادبیات نوین فارسی است، برنده چندین جایزه شده است. از جمله:
- کتاب برگزیده کودک در سال ۱۳۴۷
- جایزۀ اول ششمین نمایشگاه کتاب کودک بلون ایتالیا
- دیپلم افتخار بی‌ینال براتیسلاوای چک‌اسلواکی سال ۱۹۶۹
- کتاب برگزیده شورای کتاب کودک ایران، ١٣۵٧
قسمتی از کتاب
«نه مادر، من دیگر از این گردش‌ها خسته شده‌ام، می‌خواهم بدانم که راستی راستی زندگی یعنی اینکه تو یک تکه جا، هی بروی و برگردی و دیگر هیچ، یا اینکه طور دیگری هم، توی دنیا می‌شود، زندگی کرد؟….».
«شماها زیاد فکر می‌کنید، همه‌اش که نباید فکر کرد، راه که بیفتیم ترس‌مان به کلی می‌ریزد».
«مرگ خیلی آسان می‌تواند الان به سراغ من بیاید، اما من تا می‌توانم زندگی کنم، نباید به پیشواز مرگ بروم، البته اگر یه وقتی ناچار با مرگ روبه رو شدم -که می‌شوم- مهم نیست، مهم این است که زندگی یا مرگ من چه اثری در زندگی دیگران داشته باشد».
نظرات دیگران
علی اشرف درویشیان: «ماهی سیاه کوچولو، روایت یک سفر است؛ سفری تخیلی و شیرین از خود به فراخود، از ناآگاهی به آگاهی و از خردی به بزرگی.»
محمد جعفر یاحقی: «ماهی سیاه کوچولو، فاخرترین اثر ادبیات کودکان است و ادامه سنّت فاخر فابل(داستان‌هایی که شخصیت‌ها و قهرمانان آن حیوانات هستند) و الگوری زبان فارسی است.»
منابع
- داستان ماهی سیاه کوچولو و شخصیت و شیوه‌های شخصیت پردازی در آن، سهیلا زینلی۱۳۹۵
- تبارشناسی ماهی سیاه کوچولو در متون نثر فنی داستانی و تحلیل نمادهای آن، علی اصغری۱۳۹۸
- کیفیت بیداری قهرمان درون در داستان ماهی سیاه کوچولو،علی قاسم زاده۱۳۹۵
- در جستجوی کمال مطلوب، بررسی تطبیقی ماهی سیاه کوچولو با جاناتان مرغ دریایی، عبدالله ولی پور و رقیه همتی۱۳۹۶
- جهان بینی ماهی سیاه کوچولو،منوچهر هزارخانی ۱۳۴۷
- ادبیات روستایی و اقلیمی و صمد بهرنگی، حسن میر عابدینی۱۳۷۹