«کلبه عمو تام»، محرک جنگی که برده داری را نابود کرد
آبراهام لینکلن گفته بود: «کسی که احساسات عمومی را شکل میدهد از کسی که قوانین را وضع میکند، برتر است.» او وقتی هریت بیچر استو این نیوانگلندی ریزهمیزه را دید گفته بود: «آیا این همان زن کوچکی است که این جنگ بزرگ را به راه انداخت؟» داستان «کلبه عمو تام» اما در متقاعدسازی آمریکاییها نسبت به زشت بودن بردهداری نقش شگرفی داشت. آنت گوردون رید در این مقاله بررسی میکند که کتاب هریت بیچر استو چطور باعث تسریع وقوع جنگ داخلی آمریکا شد. این مقاله در تاریخ 6 ژوئن 2011 در نیویورکر منتشر شده است.
آبراهام لینکلن گفته بود: «کسی که احساسات عمومی را شکل میدهد از کسی که قوانین را وضع میکند، برتر است.» او وقتی هریت بیچر استو این نیوانگلندی ریزهمیزه را دید گفته بود: «آیا این همان زن کوچکی است که این جنگ بزرگ را به راه انداخت؟» داستان «کلبه عمو تام» اما در متقاعدسازی آمریکاییها نسبت به زشت بودن بردهداری نقش شگرفی داشت. آنت گوردون رید در این مقاله بررسی میکند که کتاب هریت بیچر استو چطور باعث تسریع وقوع جنگ داخلی آمریکا شد. این مقاله در تاریخ 6 ژوئن 2011 در نیویورکر منتشر شده است.
برای متقاعد کردن مردم و شوراندنشان برای حرکت از وضعیتی به وضعیتی دیگر یا وادار کردن آنها به توجه کردن به موضوعی که قبلاً هرگز توجهشان را جلب نکرده چه چیزی لازم است؟
برده داری از زمان تأسیس ایالات متحده همیشه موضوع بحث برانگیزی بوده است. با این حال، پس از خرید لوئیزیانا [1] در سال 1803، و مبارزه سه ساله بر سر پذیرش میزوری به عنوان یک ایالت بردهداری بین سالهای 1819 و 1821، امیدها برای حذف بردهداری از بین رفت. بردهداری نه تنها در حال رشد بود، بلکه جنوب قصد داشت تا با بردن آن به غرب، سلطه خود را گسترش دهد.
این آمریکایی بود که هریت بیچر استو در سال 1852 با انتشار «کلبه عمو تام؛ یا زندگی در میان فرودستان» به تصویر میکشد؛ یکی از موفقترین شاهکارهای هنر متقاعدسازی در تاریخ آمریکا. رمان استو افکار عمومی در مورد بردهداری را چنان شدید تغییر داد که اغلب آن را محرک جنگی میدانند که این رسم عجیب را نابود کرد. تقریباً هر تعمقی در مورد استو به آنچه آبراهام لینکلن هنگام ملاقات با این نیوانگلندی ریزهمیزه گفته بود اشاره دارد: «آیا این همان زن کوچکی است که این جنگ بزرگ را به راه انداخت؟»
استو، که زنی عمیقاً مذهبی بود، مدعی شد که «کلبه عمو تام» در رؤیا به او الهام شده است اما حتی قبل از نوشتن رمان هم، خداوند با متولد کردن او در خانوادهای با محیطی عالی برای پرورش استعدادش، به این روند کمک کرده بود. استو، متولد 14 ژوئن 1811، در لیچفیلد کانکتیکات و هفتمین فرزند از نه فرزند لیمن و رکسانا بیچر بود. برادرش هنری وارد بیچر دو سال بعد به دنیا آمد. هریت پنج ساله بود که مادرش بر اثر سل درگذشت. پدر هریت، که در نیوانگلند کشیش برجستهای بود دوباره ازدواج کرد و صاحب چهار فرزند دیگر شد.
استو از کودکی مجذوب کتاب خواندن و قصهگویی بود. او هر کتابی که در دسترس بود، حتی رسالههای قدیمی الهیات را میخواند، اگرچه آنها را تا حدودی خستهکننده میدانست. هزار و یک شب اما هیجان بیشتری داشت. اوایل زندگی استو به اندازه زندگی سایر اعضای خانواده بیچر معمولی بود. او در آکادمیهای زنانه، از جمله مدرسه علمیه زنانه هارتفورد، که خواهر بزرگترش کاترین آن را تأسیس کرده بود و اداره میکرد، تحصیل کرده بود.
استو در سال 1827 شروع به تدریس در همان مدرسه کرد، اما در سال 1832 که پدرش رئیس مدرسه علمیه لین در سینسیناتی شد، همراه با پدرش رفت. رفتن استو با پدرش از نظر شخصی و حرفهای برایش سرنوشتساز بود.
سینسیناتی به فرهنگ بردهداری نزدیک بود و استو در آنجا داستانهایی شنید که طرحهایی را برای نوشتن تأثیرگذارترین اثر او فراهم کرد. او در سینسیناتی همچنین با کالوین استو ملاقات کرد که پدرش در مدرسه لین استخدام کرده بود. استو و همسرش الیزا، دوستان خوبی برای هریت و پدرش شدند. الیزا در سال 1834 درگذشت و دو سال بعد از آن، کالوین و هریت ازدواج کردند.
این زوج هفت فرزند داشتند و استو برای یاری رساندن به درآمد اندک شوهرش داستان مینوشت. هنگامی که چارلی، پسر آنها در سال 1849 و در هجده ماهگی درگذشت، استو این موضوع را در تعدادی داستان کوتاه و البته در «کلبه عمو تام» کاوش کرد. او شخصیت اصلی، یعنی مردی به اسارت درآمده را مسیحوار به تصویر کشید. او بیان کرد که از دست دادن چارلی باعث شد بفهمد مادر بیچارهای که فرزندش را از او جدا میکنند چه احساسی دارد.
شور مذهبی استو، همراه با آنچه در مورد بردهداری شنیده بود، رویای او در مورد کلبه عمو تام را شکل داد. رویا و معنویت در آمریکای قرن نوزدهم جنبههایی پذیرفته شده از زندگی بودند. استو گفت که نوشتن این کتاب در واقع موعظهگری روی کاغذ بوده است؛ درست همانطور که مردان خانوادهاش روی منبرها موعظه میکردند.
این نکتهای بسیار مهم است، چرا که مردان خانواده بیچر، به ویژه هنری، به مدرن کردن هنر موعظه کمک کرده بودند. آنها از موعظههایی که مسیر دقیقی را دنبال میکردند و تعالیمی که بهطور معمولی مطرح میشدند، فاصله گرفتند و در عوض بر روایت تکیه کردند.
داستانگویی از بالای منبر با استفاده از نقاشیهای برگرفته از زندگی روزمره که امروزه یکی از اصلیترین خدمات کلیساست، پیام اناجیل را راحتتر به حضار منتقل میکرد. هریت نیز فهمیده بود که روایت چقدر میتواند تأثیرگذار باشد و با «کلبه عمو تام» به چیزی دست یافت که سخنرانیهای بیپایان در تالارهای کنگره، رسالههای سیاسی، رجزخوانیها و مقالات روزنامهها نمیتوانستند انجام دهند: او حقیقت بردهداری را برای مردم آمریکا آشکار کرد.
برای این کار، داستانی با شخصیتهایی کاملاً قابلدرک مورد نیاز بود که خوانندگان مجذوبش شوند. دو خط داستانی رمان با تمرکز بر شمال و جنوب، بر گستردگی ملی بردهداری تأکید دارند. بردهای به نام الیزا هریس همراه با پسر خردسالش به شمال میگریزد و به شوهرش جورج میپیوندد.
خانواده هریس آنجا باید با قانون بردههای فراری دست و پنجه نرم کنند؛ قانونی که از شمالیها میخواست به بازگرداندن بردگان فراری به اربابان آنها کمک کنند. در طول راه، هریسها در صحنههایی که بهمنظور نشان دادن قابلیت انسانها برای همدلی و شرارت نوشته شده، با دوست و دشمن ملاقات می کنند.
داستان جنوب به عمو تام میپردازد که وقتی صاحبانش دچار روزهای سختی میشوند، دور از همسر و فرزندان محبوبش به جایی «پایین رودخانه» فروخته میشود. در سفر به پایین رودخانه، او جان اوای جوان را نجات میدهد و پدر اوا، آگوستین سنتکلر را ترغیب میکند تا او را بخرد. تام و ایوا، که یکی دیگر از شخصیتهای مسیحوار کتاب استو است، با هم دوست میشوند. در حالی که ایوا در حال مرگ است، سنت کلر قول میدهد تام را آزاد کند، اما قبل از اینکه بتواند این کار را بکند کشته میشود و تام به دست سایمون لگری شرور میافتد که عواقب مرگباری به دنبال دارد.
با این حال، روایت استو متقاعدکننده بود، چرا که با آنچه بسیاری از آمریکاییها میتوانستند از سفرهایشان بهدست بیاورند و از تجربیاتشان در مورد طبیعت انسان میدانستند، همخوانی داشت. (نتیجه احتمالی اعطای کنترل مردان بر بدن زنانی که نمیتوانند به آنها نه بگویند چه بود؟) در همین حال، قانون بردگان فراری، شمالیها را با الزامی که به بازگرداندن بردگان فراری داشتند به بخشی فعالی از بردهداری تبدیل کرده بود.
اهمیت زندگی فرهنگی صرفاً داشتن بینشی نسبت به تاریخ اجتماعی جدید نیست. لینکلن این مفهوم را به خوبی توضیح داده است: «کسی که احساسات عمومی را شکل میدهد از کسی که قوانین را وضع میکند، برتر است.» استو به عنوان یک زن هیچ امیدی به ایجاد قانون نداشت. اما او مانند لینکلن درک میکرد که تغییر چگونه در جامعه تأثیر میگذارد. او از ابزارهایی که در اختیار داشت استفاده کرد و روایت جدیدی ارائه کرد که صریحاً اخلاقی و فراتر از قانون بود؛ و همچنین فراتر از محاسبات قدرت و منافع بود و در قلمرو حق و باطل ریشه داشت.
جذابیت آشکارا مذهبی رمان برای خواننده، تصویر گاه بزدلانهای که از سیاهپوستان ترسیم میکند و احساساتگرایی بیشرمانه، ممکن است برای حساسیتهای دنیای مدرن آزارنده باشد. اما استو چیزهایی میدانست، چیزهایی شنیده بود، چیزهایی دیده بود که ما، تا حدی به لطف او، هرگز مجبور به مقابله با آنها نخواهیم شد و آن هم بردهداری آمریکایی بود. بحثها درباره ارزش ادبی رمان و نحوه پرداخت او به نژاد ادامه خواهد داشت.
با همه اینها، هنوز هم میتوان «کلبه عمو تام» را به همان شکلی که نویسندهاش در نظر داشت دید، یعنی انتقادی به مردم آمریکا که آنها را مجبور کرد از خودشان بپرسند میخواهند کشورشان چه نوع کشوری باشد. خوشبختانه پاسخ استو به این سوال قانع کننده بود.
برای خواندن نسخه کامل این مقاله به زبان انگلیسی که با نام «کلبه عمو تام و هنر متقاعد کردن» منتشر شده است، بر روی نام مقاله کلیک کنید.
خرید سرزمینهای لوئیزیانا توسط ایالات متحده از فرانسه در سال ۱۸۰۳ [1]