کد چاقی چیست؟

«کد چاقی»، نام کتابی است که توسط پزشک نفرولوژیست، جیسون فانگ طراحی و نوشته شده است. می‌دانید نخستین جرقه‌های نوشتن چنین کتابی، چه زمانی در ذهن دکتر فانگ زده شد؟ او در حین درمان بیماران مبتلا به بیماری‌های کلیوی، دریافت که اکثر آن‌ها از چاقی و دیابت نوع 2 در عذاب هستند. دکتر فانگ می‌گوید چاقی به دلیل عدم تعادل هورمونی ایجاد می‌شود و تنها درمان موثر برای آن، اصلاح عدم تعادل هورمونی در بدن است.

 او پروژه‌ی خود را با تحقیق بر روی رژیم فستینگ و همچنین رژیم کتوژنیک (یا همان کم کربوهیدرات) آغاز کرد. نتیجه‌ی کاربردی و عملی این تحقیقات را نیز در قالب کتاب «کد چاقی» (که البته هنوز به فارسی ترجمه نشده است) منتشر نمود.

در حقیقت، کد چاقی یک برنامه و یا بهتر بگوییم، یک رژیم غذایی خاص است. دکتر فانگ ادعا می‌کند که این متد، بر روی دو دسته از انسان‌ها به خوبی جواب می‌دهد. یکی، آن‌هایی که در مسیر کاهش وزن با چالش‌ها و دردسرهای زیادی مواجه شده‌اند. و دیگری، آن‌هایی که علیرغم رژیم غذایی سالم و تمرینات ورزشی دقیق، باز هم آن‌چنان که باید و شاید، وزن کم نمی‌کنند.

نویسنده‌ی این کتاب در جریان تحقیقات خود دریافت که هر فرد، دارای کد خاصی برای چربی‌سوزی است. طبعاً، اگر می‌خواهید وزن خود را کاهش دهید، باید این کد خاص (و مختص به هر فرد) را شناسایی کنید و بشکنید. علاوه بر این، کد چاقی به ما ثابت می‌کند که هر فرد، باید بتواند کد چاقی خود را با یک برنامه‌ی درست و حساب شده بشکند و فقط از این مسیر است که می‌تواند به وزن دلخواه خود برسد. اما هیچ‌ می‌دانید که راز شکستن این کد چیست؟ روزه داری؛ آن هم از نوع فستینگ یا همانطور که در فارسی می‌گوییم، روزه‌داری متناوب.

تاثیر روزه‌داری متناوب بر کاهش وزن را می‌توان به عنوان یکی از فرضیات نزدیک به یقین علم تغذیه معرفی کرد. در واقع، تحقیقات نشان داده‌اند که رژیم فستینگ یکی از بهترین راه‌ها برای کنترل وزن، پیشگیری و حتی (در بعضی از موارد) معکوس کردن تاثیرات مخرب برخی از بیماری‌هاست.

در رژیم فستینگ، غذا فقط در یک زمان خاص خورده می‌شود. به زبان ساده‌تر، اساس این رژیم حول رژیم گرفتن در ساعات معینی از روز یا خوردن فقط یک وعده غذایی در دو روز هفته است. این کار می‌تواند بر سرعت چربی‌سوزی، به میزان قابل توجهی تاثیر بگذارد.

اما بیایید به موضوع اصلی برگردیم و با دقت بیشتری به اطلاعات موجود در کتاب کد چاقی نگاهی بینداریم.

کد چاقی، دلایل چاقی را آشکار می‌کند

دکتر فانگ چهار عامل اصلی ایجاد چاقی را به این ترتیب بیان کرده است:

• تغییر در سطح انسولین

اگر سطح گلوکز شما به طور مداوم، بالا باشد و بالا بماند، بدن در رساندن این حجم از گلوکز به سلول‌ها دچار ناتوانی خواهد شد. به این ترتیب و برای کمک به این روند، سطح انسولین بدن شما افزایش خواهد یافت. تحقیقات به ما نشان می‌دهند که یکی از بهترین راه‌ها برای پایین آوردن سطح انسولین بدن، فستینگ یا همان روزه‌داری متناوب است. این استراتژی در اوایل دهه‌ی 1970 میلادی مطرح شد و تا به امروز هم طرفدارانی دارد. همانطور که پیش‌تر نیز اشاره کردیم، روزه‌داری متناوب به سادگی حذف کردن میان وعده‌ها و یا کاهش وعده‌های غذایی در طول روز است.

• دومین عامل چاقی، کورتیزول است

در کتاب کد چاقی می‌خوانیم که با کنترل روزانه‌ی سطح انسولین، می‌توان سطح کورتیزول خود را نیز مدیریت کرد. اما اگر نمی‌دانید که کورتیزول چیست؟ باید بگوییم همان هورمونی که وقتی تحت استرس هستید، از قشر آدرنال ترشح می‌شود. براساس مطالعاتی که از دهه‌ی 70 میلادی آغاز شده‌اند، وقتی کورتیزول در بدن ما به صورت طولانی مدت وجود داشته باشد، سطح انسولین هم افزایش می‌یابد. اما برای بازگرداندن سطح کورتیزول به حالت عادی چه باید کرد؟

دکتر فانگ می‌گوید که باید تنش را در ذهن و بدن کاهش داد. این کار با کمک گرفتن از برنامه‌هایی مثل مدیتیشن، یوگا، گذراندن وقت در طبیعت و هوای تازه، تماشای یک سریال مورد علاقه یا حتی کتاب خواندن، ممکن می‌شود. در کنار این‌ها، تمرکز بر بهبود طول و کیفیت خواب نیز تاثیر بسیار زیادی بر سطح کورتیزول بدن شما دارد.

• پایین بودن کیفیت خواب

خواب کافی و با کیفیت، سومین راه برای کاهش اضافه وزن است – این یعنی هر نوع اشکال در خواب، می‌تواند جاده را برای افزایش وزن بدن شما هموار کند. همانطور که گفتیم، نبود خواب مناسب می‌تواند بر سطوح کورتیزول بدن شما تاثیر بگذارد. آیا می‌دانستید که فقط یک شب نخوابیدن، می‌تواند سطح کورتیزول بدنتان را تا 100 درصد افزایش دهد؟

در هنگام خواب، بدن فرصتی برای تنظیم مجدد پیدا می‌کند. در ساعاتی که شما خواب هستید، اندام‌های شما، از جمله مغزتان، شروع به بازسازی می‌کنند، گلوکز بدنتان به سطح طبیعی برمی‌گردد و این یعنی، آماده‌ی یک روز دیگر خواهید شد. حالا فکر کنید که با دست خودتان، این برنامه‌ی 7 تا 9 ساعته را مختل کنید. چه اتفاقی خواهد افتاد؟

• ریشه‌های چاقی در نیاکان شماست

دکتر فانگ در کتاب کد چاقی به ریشه‌های چاقی در انسان‌ها نیز می‌پردازد. او در این کتاب پرده از تاثیرات عجیب ژنتیک بر میزان چاقی برداشته است. براساس برآوردهای منتشر شده در کتاب کد چاقی، 40 تا 70 درصد از تغییرات صفات مرتبط با چاقی در انسان، قابل ارث است.

البته، این بدان معنا نیست که اگر پدربزرگ یا مادربزرگ شما چاق بوده‌اند، شما هم چاره‌ای جز چاقی ندارید. بیشتر، منظور این است که در چنین شرایطی، طبیعت می‌تواند تاثیرگذار باشد و درست به همین دلیل، باید بیشتر مراقب باشید، عادات تغذیه‌ای‌تان را اصلاح کنید و در ایجاد تعادل در بدن‌تان نیز بکوشید. چون به هر صورت، 30 تا 60 درصد ماجرا هنوز هم در دستان خود شماست.

قوانین رژیم کد چاقی

نویسنده‌ی این کتاب به همه‌ی خوانندگان خود توصیه می‌کند که برای گرفتن نتیجه‌ی بهتر، به عادات غذایی اجداد خود بازگردند. یعنی، باید بتوانند همه‌ی میان وعده‌ها را حذف کنند و غذا را فقط در ساعات مشخصی از روز مصرف نمایند. علاوه بر این، براساس توصیه‌های دکتر فانگ، در دوره‌های روزه‌داری بهتر است فقط مایعاتی مانند قهوه‌، چای، آب و سوپ‌های آبکی مصرف شود. البته، یک قانون مهم دیگر هم در این راه وجود دارد؛ آن هم اینکه نباید شکر، یا هر شکلی از شیر را (به عنوان طعم دهنده) به مایعات خود اضافه کنید.

رابطه‌ی بین کد چاقی و ورزش

براساس اصول کد چاقی، ورزش در زمان روزه‌داری متناوب می‌تواند تاثیرات مهم و ماندگاری بر بدن شما بگذارد. که البته این هم به نوعی، بازگشت به ریشه‌ها و سبک زندگی اجدادمان به شمار می‌آید. آن‌ها هم مجبور بودند هر روز و علیرغم خستگی، گرسنگی و حتی بیماری، مسافت‌های زیادی را بپیمایند.

با این حال ورزش کردن بعد از چند دوره‌ی متوالی غذا نخوردن، می‌تواند کاری بسیار دشوار باشد. چرا که بدن بخش مهمی از انرژی خود را از دست داده است. در چنین شرایطی، احتمال آسیب دیدن، به ویژه آسیب‌های سخت، بسیار بالا می‌رود.

برای رژیم لاغری کد چاقی چه غذاهایی مجاز هستند؟

متاسفانه یا شاید هم خوشبختانه، کتاب کد چاقی لیست روشنی از مواد غذایی مجاز برای پیروان خود تهیه نکرده است. آن‌چه مسجل است، اهمیت بسیار زیادِ نوشیدن مایعات است. با این حال، نویسنده در چند جای کتابش عنوان کرده که می‌توانید در روزهای آزاد و بدون رژیم‌تان، هر چیزی را که دوست داشتید، میل کنید و نگران کالری و ماهیت تغذیه‌ای آن نباشید. این دقیقاً چالش برانگیزترین جای کتاب است.

مهم‌تریم مزایا و فواید رژیم کد چاقی چیست؟

نویسنده کتاب کد چاقی ادعا می‌کند که با رعایت کردن این رژیم مزایایی مطابق با لیست زیر برای بدن به وقوع می‌پیوندد:

افزایش تستوسترون

ایده‌ی افزایش سطح تستوسترون با کمک رژیم غذایی کد چاقی از کجا آمده است؟ هنگامی که فردی از خوردن غذا دست بکشد، سطح چربی بدنش پایین‌تر خواهد آمد. از طرف دیگر، می‌دانیم که چربی به تولید استروژن کمک می‌کند. و درست به همین دلیل است که افراد مبتلا به چاقی ممکن است دچار عدم تعادل هورمونی شوند.

بر همین اساس می‌توان نتیجه گرفت که با کاهش میزان چربی در بدن، اضافه بار استروژن کمتری نیز تولید خواهد شد. و این ماجرا بر توده‌ی عضلانی، انرژی، میل جنسی و حتی اعتماد به نفس مردان و زنان تاثیرات مثبت زیادی خواهد گذاشت.

کاهش وزن

کاهش قابل توجه تعداد کالری‌های دریافتی روزانه می‌تواند باعث کاهش وزن شود. با این حال، نباید از یاد برد که عددِ این کاهش وزن، از فردی به فرد دیگر متفاوت خواهد بود. برخی از افراد ادعا می‌کند که می‌توانند در طول یک ماه 20 پوند کم کنند. اما راستش را بخواهید، ما نتوانستیم با جستجو در میان کاربران و طرفداران رژیم کد چاقی در اینترنت، چنین کاهش وزن محسوسی را پیدا کنیم.

از طرف دیگر، وقتی قند خون شما پایین بیاید، لوزالمعده به کبدتان فرمان می‌دهد که گلیکوژن (همان ماده‌ای که بدن شما برای ذخیره کردن انرژی غذایی که می‌خورید، به کار می‌گیرد) آزاد کند. به این ترتیب، کاهش قند خون جبران و انرژی بدن، تامین خواهد شد. حالا اگر به دلیل ناشتا بودن، گلیکوژن کمی داشته باشید چه؟ در چنین شرایطی، بدن شروع به چربی سوزی خواهد کرد. به این ترتیب، کد چاقی می‌تواند در معکوس کردن چرخه‌ی افزایش وزن به شما کمک کند. البته، این تحلیل هم شباهت زیادی به تحلیل‌های مربوط به رژیم فستینگ دارد.

تاثیر کد چاقی بر بیماران مبتلا به دیابت نوع 2

دکتر فانگ و چند محقق دیگر بر روی سه بیمار مبتلا به دیابت نوع 2 و وابسته به انسولین تحقیق کردند. در هر سه مورد و با کمک رژیم کد چاقی، بیماران توانستند مقاومت به انسولین را در بدن خود معکوس و مصرف انسولین را متوقف نمایند. از طرف دیگر، هر سه‌ی این بیماران، که تا پیش از شروع رژیم کد چاقی مبتلا به چاقی بودند، توانستند که در انتهای دوره، حداقل 10 درصد از وزن بدن و سایز دور کمر خود را کم کنند. البته که این نتایج، چشمگیر هستند، اما اگر به عنوان جامعه‌ی آماری به آن بنگریم، درخواهیم یافت که جامعه‌ای کوچک و در نتیجه، غیرمطمئن است.  

سوال اصلی: کد چاقی روشی امن برای لاغری است؟

آنچنان که از شواهد و تحقیقات برمی‌آید، این رژیم می‌تواند روشی مناسب برای بهبود وضعیت پانکراس و افزایش متابولیسم شما باشد. از این رو، می‌توان گفت که امتحانش کاری بی‌خطر است.

اما از طرف دیگر، اکثر متخصصان سلامت می‌گویند که هیچ برنامه‌ی عالی‌ای را نباید برای مدتی بیش از یک ماه ادامه داد. خانم‌های باردار یا شیرده هم بهتر است که هرگز روزه‌داری متناوب و یا همان متد فستینگ را امتحان نکنند. کودکان هم، حتی در صورت وجود اضافه وزن، نباید مجبور به رعایت این رژیم‌های غذایی شوند.

علاوه بر این‌ها، اگر مشکلات قند خون دارید (یا هر شرایط خاص دیگری) بهتر است در طول رعایت رژیم کد چاقی حواستان به وضعیت بدن‌تان باشد و با پزشک‌تان نیز در تماس باشید.

با تمام این اوصاف، کتاب کد چاقی می‌تواند اثری ارزشمند در حوزه کاهش وزن و کنترل بیماری‌هایی مثل دیابت باشد. امیدواریم که هر چه سریع‌تر ترجمه و وارد بازار کتاب فارسی شود.