چگونه از جهان پادشکننده ها سود ببریم؟
از نظر نویسنده کتاب پادشکننده؛ آنچه از بینظمی بهره میبرد، پادشکنندگی چیزی فراتر از تابآوری یا استواری است. تابآور کسی است که در مقابل شوکها و نوسانات مقاومت میکند و همانی که بود باقی میماند، اما پادشکننده در مواجهه با شوکها و نوسانها از آن چیزی که بود بهتر میشود. این خصیصهی هر آن چیزی است که با زمان تغییر میکند: تکامل، فرهنگ، ایدهها، انقلابها، نظامهای سیاسی، نوآوریهای فناورانه، نظامهای حقوقی و… حتی وجود خودمان به عنوان گونههایی روی این سیاره.
از نظر نویسنده کتاب پادشکننده؛ آنچه از بینظمی بهره میبرد، پادشکنندگی چیزی فراتر از تابآوری یا استواری است. تابآور کسی است که در مقابل شوکها و نوسانات مقاومت میکند و همانی که بود باقی میماند، اما پادشکننده در مواجهه با شوکها و نوسانها از آن چیزی که بود بهتر میشود. این خصیصهی هر آن چیزی است که با زمان تغییر میکند: تکامل، فرهنگ، ایدهها، انقلابها، نظامهای سیاسی، نوآوریهای فناورانه، نظامهای حقوقی و… حتی وجود خودمان به عنوان گونههایی روی این سیاره.
بعضی چیزها هستند که از شوک بهره میبرند. وقتی در معرض نوسان، آشوب، بینظمی و عوامل استرسزا قرار میگیرند نه تنها نمیشکنند، بلکه شکوفا میشوند و رشد میکنند. چنین پدیدههایی عاشق ماجراجویی، ریسک و عدم قطعیتاند. با وجود فراگیری و فراوانی چنین پدیدههایی در همه جا، هیچ واژهای برای اشاره به آنها وجود ندارد که این ویژگی آنها را انتقال دهد، در واقع هیچ کلمهای برای اشاره به متضاد کلمه شکننده (پادشکننده) وجود ندارد.
به همین خاطر نسیم نیکلاس طالب که کتابی درباره چنین پدیدههایی به نگارش درآورده، و تلاش میکند تکلیف ما را با آنها مشخص کند و حتی ما را به داشتن این ویژگی تشویق کند، مجبور شده عنوان کتابش را بگذارد: پادشکننده.
از نظر نویسنده کتاب پادشکننده؛ آنچه از بینظمی بهره میبرد، پادشکنندگی چیزی فراتر از تابآوری یا استواری است. تابآور کسی است که در مقابل شوکها و نوسانات مقاومت میکند و همانی که بود باقی میماند، اما پادشکننده در مواجهه با شوکها و نوسانها از آن چیزی که بود بهتر میشود. این خصیصهی هر آن چیزی است که با زمان تغییر میکند: تکامل، فرهنگ، ایدهها، انقلابها، نظامهای سیاسی، نوآوریهای فناورانه، نظامهای حقوقی و… حتی وجود خودمان به عنوان گونههایی روی این سیاره.
پادشکننده ها عاشق تصادفی بودن و عدم قطعیت هستند و این از نظر نیکلاس طالب به معنی عشق به خطاست؛ البته دسته خاصی از خطاها. پادشکنندگی خصلتی است که به ما اجازه میدهد با ناشناختهها دست و پنجه نرم کنیم و بدون داشتن درکی از جریان امور، کار کنیم و کارمان را هم خوب انجام دهیم. در واقع آنطور که طالب این مسئله را در کتابش تئوریزه میکند به لطف پادشکنندگی کار کردن انسانها خیلی بهتر از فکر کردنشان میشود.
بنا بر نظر این نویسنده ما به راحتی میتوانیم چیزهایی را پیرامون خودمان ببینیم که حدی از استرسزاها و نوسانها را دوست دارند، نظامهای اقتصادی، بدنمان، میل تغذیه در ما، روانمان و… . حتی قراردادهای مالی پادشکننده هستند، آنها به وضوح برای سود بردن از نوسان و بیثباتی بازار طراحی شدهاند.
طالب معتقد است با درک سازوکارهای پادشکنندگی میتوانیم راهنمای نظاممند و جامعی درست کنیم برای تصمیمگیری در خصوص امور پیشبینیناپذیر؛ تحت عدم قطعیت در تجارت، سیاست، طبابت و به طور کلی زندگی و هر جایی که ناشناختهها غالباند؛ هر وضعیتی که تصادفی بودن، پیشبینیناپذیری، ابهام یا درک ناقص از قضایا در آن وجود دارد.
در مقابل پادشکنندگی، شکنندگی قرار دارد که میتوان آن را اینگونه توضیح داد: آنچه نوسان را دوست ندارد و از تصادفی بودن، عدم قطعیت، بینظمی، خطاها، استرسزاها و… خوشش نمیآید. چیزهای شکننده را تصور کنید مثلاً اشیایی در اتاق نشیمن مثل قاب شیشهای تلویزیون یا ظروف چینی در کابینت. اگر شما برچسب «شکننده» روی آنها بزنید، آنوقت الزاماً میخواهید که آنها در صلح و آرامش، نظم و پیشبینیپذیری باشند.
بهعلاوه هر چیزی که از نوسان خوشش نیاید از استرسزاها، گزندها، آشوبها، رویدادها، بینظمیها، عواقب غیرمنتظره، عدم قطعیت و ضرورتاً زمان خوشش نمیآید. پادشکنندگی از این تعریف صریح شکنندگی برمیآید؛ پادشکنندگی از نوسان و بقیه آن موارد فوقالذکر خوشش میآید. همچنین زمان را دوست دارد.
بر این مبنا مشخص است که نویسنده کتاب پادشکننده قصد ندارد که ما فقط از نوسانات و رویدادهای پیشبینیناپذیر و عدم قطعیت جان سالم به در ببریم، یا به زحمت از عهدهاش بربیاییم. بلکه میخواهد و اصلاً ماموریت او این است که ما بیاموزیم چطور امر نادیده، مبهم و غیرقابل توضیح و به طور کلی عدم قطعیت را رام کرده، بر آن مسلط شویم و حتی آن را شکست دهیم. کتاب پادشکننده… با این هدف به نگارش درآمده است.
این اثر تقریبا حجیم از هفت کتاب و یک بخش یادداشتها تشکیل شده است. این ۷ کتاب به هیچ وجه جستارهایی جدا جدا نیستند، بلکه هر کدام از آنها با کاربردهای یک ایده واحد و اصلی سر و کار دارند و وارد قلمروهای ژرفتر یا متفاوتی از همان امر اصلی میشوند.
در این کتابهای هفتگانه موضوعات متنوعی از جمله تکامل، سیاست، نوآوری در کسب و کار، کشف علمی، اقتصاد، اخلاق، معرفتشناسی، روانشناسی عمومی و… مورد بحث و پرداخت قرار گرفته است. این جستارها با درآمیختن تاملات و حکایتهای خودزندگینامهای نویسنده با تحقیقات علمی و بیشتر فلسفی قطب مخالف کتابهای درسی است.
کتاب اول پادشکننده با عنوان پادشکنندگی؛ یک پیشدرآمد خصوصیات پادشکنندگی را معرفی میکند و درباره تکامل و موجود زنده و ارگانیک به عنوان سیستم پادشکننده نوعی بحث میکند. همچنین بده بستان بین پادشکنندگی جمعی و شکنندگی انفرادی را بررسی میکند.
کتاب دوم پادشکننده با عنوان مدرنیته و انکار پادشکنندگی توصیف میکند که وقتی ما سیستمها و عمدتاً سیستمهای سیاسی را از بیثباتی محروم میکنیم چه اتفاقی میافتد و درباره ابداعی به نام ملت-دولت و نیز ایده آسیبی که توسط معالجهگران وارد میشود، کسی که سعی میکند به شما کمک کند ولی درمانش باعث آسیب بسیار جدی به شما میشود، بحث میکند.
کتاب سوم پادشکننده با عنوان جهانبینی غیرپیشبینانه دریافت شهودی و شکنندگی و عدم تقارن بنیادی چیزهایی را که در نوشتههای سنکا فیلسوف و اهل عمل رومی ریشه دارد، معرفی میکند.
کتاب چهارم پادشکننده با عنوان آپشنالیتی فناوری و هوش پادشکنندگی خصوصیتی اسرارآمیز از دنیا را معرفی میکند که به واسطه آن، عدم تقارن خاصی پشت امور و نه هوش انسان وجود دارد. این کتاب همچنین تعریف میکند که آپشنالیتی چگونه ما را به اینجا که هستیم رسانده است.
کتاب پنجم پادشکننده با عنوان غیرخطی و غیرخطی درباره سنگ فلاسفه یا کیمیا و ضد آن است؛ اینکه چطور سرب را به طلا و طلا را به سرب تبدیل کنیم. این بخش فنی و اصلی کتاب که کارش ژرفایابی کردن است از دو فصل تشکیل میشود؛ یکی بازنمایی شکنندگی و دیگری آشکارسازی حاشیهای که از برخی از استراتژیهای شکنندگی و پادشکنندگی ایجاد میشود.
کتاب ششم پادشکننده با عنوان روش سلبی فضیلت و کارایی تفریق را نسبت به جمع نشان میدهد (برکنار کردن به جای به کار گماردن).
کتاب هفتم پادشکننده با عنوان اصول اخلاقی شکنندگی و پادشکنندگی اصول اخلاقی انتقال شکنندگی از طرفی که نفع میبرد، به طرفی که آسیب میبیند را میآموزاند و به مشکلات موجود در این مسیر میپردازد. پایان کتاب هم شامل نمودارها، یادداشتها و یک پیوست فنی است.