کتاب آینه‌ای در دوردست را که بخوانیم هرگز قرن چهاردهم را نمی‌توانیم بدون صفت یاد کنیم، قرن مصیبت‌بار چهاردهم، انتخاب خانم باربارا تاکمن است که به‌راستی این قرنِ سراسر وحشت و جنگ و بیماری و سیه‌روزی را توصیف کرده و مصیبت مگر غیر از این‌هاست.

کتاب آینه‌ای در دوردست دو بخش دارد. بخش اول مقدمه‌چینی است برای فصل دوم و سرشار است از جزئیات زندگی مردمی که در اروپای قرن چهاردهم می‌زیستند. قرن چهاردهم دوران طاعون سیاه است و می‌تواند در این دوران کرونایی خواندنی باشد. بسیاری از مردم گمان می‌کنند بشر بیماری بدتر از این به خود ندیده است، در حالی‌که توصیفات بیماری طاعون خیارکی و تنفسی در قرن چهاردهم چنان سهمگین و تکان‌دهنده است که تحمل شرایط فعلی را آسان‌تر می‌کند.

مرگ یک سوم از جمعیت اروپا در مناطق مختلف با باسیل طاعون که توسط موش‌ها به انسان منتقل شد و تا مدت‌ها بعد از آن علت این بیماری کشف نشد به خودی خود عجیب است، علاوه بر این تاثیر فرهنگ و عقاید مردم بر شیوع یا عدم شیوع بیماری در بعضی مناطق و اثر بیماری بر مناسبات عامه و ناآرامی‌ها، نارضایتی ها و زندگی دهقانان و طبقه کارگر شهری برای مقایسه با شرایط فعلی در سال‌های کرونایی قرن 21 جذاب خواهد بود.

 آن‌چه باربارا تاکمن در فصل اول به آن می‌پردازد از آداب و رسوم مردم اروپا تا روش فرزندپروری اروپاییان را در بر می‌گیرد.. او از مناسبات اقتصادی، اوضاع دانشگاه‌ها، فرهنگ شوالیه‌ها، وضع زنان و قوانین مدنی به صورت فشرده و دقیق صحبت می‌کند و همین باعث می‌شود خواندن کتاب کمی کندتر از آن‌چه تصور می‌شد پیش برود.

قسمت دوم آینه‌ای در دوردست، شرح مبسوط لشگرکشی‌ها و تعاملات دیپلماتیک است و توامان مساله شقاق پاپی نیز مطرح می‌شود. جنگ‌ها و اختلافات در این فصل گاهی چنان شرح داده می‌شوند که خواندن کتاب را دشوار می‌کند، بی‌آن‌که خواننده بداند این همه جزئیات در کجا به کار خواهد آمد. باربارا تاکمن تلاش می‌کند پیوندهای خاندان کوسی با وقایع را بیابد و تبیین کند.

انتخاب جناب کوسی و دودمانش به دلیل نقش کلیدی او است. قرن چهاردهم اوج جنگ‌های داخلی فرانسه و مناسبات و اختلافات خانمان‌سوز آن با کشورهای آلمان، انگلستان و ایتالیا است که در تمام این تعاملات کوسی نقشی مهمی به عهده دارد.

در کتاب آینه ای در دوردست آنچه بیش از همه ذهن خواننده را درگیر می‌کند توان بشر در مواجهه با مصائب است. باربارا تاکمن دورانی را انتخاب کرده که طاعون از نیروی کار رعیت به‌شدت کاسته و مردان آزاد را نمی‌شود به بیگاری واداشت، اشراف و ثروتمندان تمام تلاش خود را برای فشار بر رعیت به کار می‌بندند تا مالیات بیشتری بگیرند، جنگ‌های پی در پی داخلی و خارجی و حقوق عجیب و غریب شاهان برای استفاده از دارایی مردم ساکن در شعاع چند کیلومتری اطراف مسیر مسافرت‌های‌شان، امنیت و امید ساکنان مناطق مختلف را مختل می‌کند.

در همان حال «روحانیانِ اشراف‌زاده بلندپایه همچون همتایان غیر روحانی‌شان شاهانه زندگی می‌کردند، به ملازمان خود جامه‌های یکسان می‌پوشاندند و با سپرداد و دفترنویس و قوش‌پران و ستوربان و پیام‌رسان و آشپز و گاریچی و باربر خود به سفر می‌رفتند.» (صفحه 350) اختلاف شدید طبقاتی و ظلم بی‌پایان طبقه اشراف و کلیسا بر مردم آشوب‌های داخلی با جنایات سنگدلانه را به همراه دارد که باعث شگفتی می‌شود و این سوال را ایجاد می‌کند که انسان تا چه اندازه می‌تواند با شقاوت و بی‌رحمی انتقام بگیرد.

درست در همین دورانی که دین به شدت در کوچکترین و بزرگ‌ترین مسائل اجتماعی و سیاسی مداخله دارد اتفاقی قابل پیش‌بینی می‌افتد و آن شقاق کلیساست. تقسیمات پاپ به دو بخش: پاپ‌های آوینیون و پاپ‌های رومی. شقاق کلیسا با جنگ‌های صد ساله‌ی اروپا و انگلستان همسو می‌شود، رومی‌ها متحد انگلیسی‌ها و پاپ‌های آوینیون حامی پادشاه فرانسه می‌شوند.

علاوه بر این‌ها سردرگمی و اختلافات جدیدی به زندگی نابسامان مردم اضافه شد: هر یک از طرفین بسیاری از افراد طرف مقابل را تکفیر کردند و درگیری بین مردان خدا اقتدار کلیسا و پاپ را زیر سوال برد.

سده‌ی چهاردهم «روزگاری است که خدا یا دشمن انسان به نظر می‌رسید و یا پشت سکه‌شماری و موقوفه‌فروشی کلیسا پنهان بود و احتیاج مردم به راز و نیاز با او از همیشه آشکارتر شد اما نمایندگان برگزیده‌ی خدا در زمین از رفع این نیاز عاجز بودند» (صفحه 380) و به همین دلیل فرقه‌هایی خارج از کلیسا شکل گرفتند و انجیل برای اولین بار به زبان انگلیسی ترجمه شد تا همگان بتوانند بدون نیاز به کشیشان بی‌سوادی که حتی نمی‌توانستند درست از روی کتاب مقدس روخوانی کنند، مسیحی باقی بمانند.

وصف کینه‌توزی و کشمش‌های آشتی‌ناپذیر، تبدیل شدن تاراج و کشتار به امری روزمره، مفاسد وقیحانه کلیسا، نابسامانی ادارات، سوءاستفاده از دارایی و دادگستری، خرید و فروش مشاغل و یاغی‌گری و ریخت و پاش‌های طبقه اشراف و کاهش بی‌سابقه‌ی جمعیت به دلیل بیماری و جنگ، باعث می‌شود خواننده گمان کند اروپا در چنان تباهی غرق است که امکان ندارد روزگار صلح و آرامش و رونق را ببیند.

در حالی که در بزنگاه‌های تاریخی کسی مانند ژاندارک به داد بشریت می‌رسد و «برای نخستین بار ایمان مذهبی کهن با قدرت نوین میهن‌پرستی» (صفحه 682) با هدف نجات کشورش از از چنگ بیگانگان ستمکار ظهور می‌کند؛ شارل هفتم پادشاه بهتری می‌شود و مردان شایسته‌تری را به خدمت می‌گیرد، گوتنبرگ نخستین سند چاپی را در شهر ماینتس پدید می‌آورد و در سال 1456 اولین کتاب چاپی، یک جلد کتاب مقدس منتشر می‌شود، بین فرانسه و انگلستان توافق رسمی به دست می‌آید و اروپاییان سفرهای دریایی را وسعت می‌بخشند و اکتشاف سرزمین‌های جدید را آغاز می‌کنند.

آری، اروپا به پایان نمی‌رسد و بشر در جهل و فساد و شقاوت نابود نمی‌شود بلکه شاید بتوان گفت آن همه خشم و قدرت‌طلبی به سمت سرزمین‌های دیگر سرازیر می‌شود و دوران جدیدی شکل می‌گیرد تا اروپاییان پدیده دیگری در تاریخ رقم بزنند و دوران استعمار سر برسد. قرون جدید دورانی نو و فصلی جدید در تاریخند که مستعمرات میدان‌گاه قدرت‌طلبی و ثروت‌اندوزی می‌شوند.

اما قلعه‌ی اعجاب‌انگیز کوسی، که در تمام فصل‌های کتاب همراه خواننده است، قرن‌ها بعد در آتش خشم آلمانی‌ها در جنگ جهانی دوم با بیست و هشت تن مواد منفجره به خاک می‌افتد… ولی به قول باربارا تاکمن: «ویرانه های کوسی هنوز از ستیغ آن تپه بلند در پیکاردی نظاره‌گر خاموش گردش چرخ تاریخند.»(صفحه 691، جمله پایانی کتاب)