کتاب‌های خودباوری را فراموش کنید!

ما در عصری زندگی می‌کنیم که با حجم انبوهی از اطلاعات با سرعت انتقال بسیار بالا مواجه هستیم. در این وضعیت همه برای رسیدن به موفقیت بیشتر، پیوسته در تلاش و تکاپو هستند تا توانایی‌ها و ذهن خود را پرورش داده و با جهانی که واجد تغییرات سریع و وضعیتی همواره در حال تغییر است، منطبق شوند. ما در جهانی زندگی می‌کنیم که گویا تنها امر پایدار در آن تغییر است و منطبق شدن با آن یک وضعیت شتاب‌زده و پر جنب‌وجوش را شکل داده است.

این سبک از زندگی و این وضعیت شتاب‌زده و مدام در حال تغییر، زندگی را شبیه مسابقه‌ای بی‌پایان کرده است که بار گزاف و سنگینی را بر دوش آدمیان می‌گذارد؛ به‌طوری‌که گاهی حاصل تلاش‌های مکرر و خستگی‌های متعاقبش برای رسیدن به موفقیت، چیزی جز کسالت و رنج را نصیب آن‌ها نمی‌کند. درنهایت مردم برای رسیدن به‌سرعت زندگی در عصر حاضر گاه با بیماری‌های روانی نظیر افسردگی و اضطراب دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

حال که دست یافتن به ثبات به امری دشوار تبدیل‌ شده است، چگونه می‌توان در چنین وضعیت متغیر و پرشتابی دوام آورد؟ سالانه خیل عظیمی از کتاب‌ها با عناوین متنوع و فریبنده در زمینه خودپروری، خودباوری، خودبه‌سازی و خودیاری تألیف و روانه بازار می‌شوند که میلیون‌ها مخاطب را جذب محتوای‌های خود کرده‌اند. تا آن‌ها بتوانند در درون این وضعیت به شکل بهتر و مطلوبی دوام بیاورند؛ آیا دستورالعمل‌ها و فرمول‌هایی که در نسخه‌های بی‌شمار از این کتاب‌های پرمخاطب خودیاری وجود دارد گرهی را از این مشکل زندگی روزمره بشر باز می‌کند؟ آیا هزینه کردن زمان و مطالعه کردن این کتاب‌ها کمکی به خوانندگان آن‌ها کرده و می‌توان به این‌گونه آثار دل‌خوش کرد؟

کتاب محکم بایست؛ هنر مقاومت کردن در برابر جنون خودبه‌سازی تلاش دارد به این پرسش‌ها پاسخ دهد. طبق اعتقاد نویسنده این کتاب در دنیای تجاری‌شده امروز، این فلسفه خودپروری است که در همه‌جا به چشم می‌خورد و خودش به‌عنوان یکی از مشکلات بزرگ حیات امروزی باید موردتوجه قرار گیرد؛ این کتاب تلاشی است برای آموزش و ابراز مخالفت با فرهنگ بیمار و شتاب‌زده خودپروری و هم‌چنین ارائه جایگزینی برای آن.

سوند برینکمن نویسنده این کتاب، استاد دانشگاه آلبورگ دانمارک که مشخصاً به مطالعات بین‌رشته‌ای در حوزه‌های اخلاق، فلسفه و روان‌شناسی می‌پردازد، روانشناسی است که به بررسی و نقد کتاب‌های خودیاری و خودبه‌سازی پرداخته است. او تا به امروز بیش از ده جلد کتاب به نگارش درآورده است که از میان آن‌ها سه کتابش بازتاب بین‌المللی گسترده‌ای داشته است: «محکم بایست…»، «ایستگاه‌ها» و «فضیلت کناره گرفتن».

برینکمن در بسیاری از کتاب‌هایش از جمله کتاب «محکم بایست…» در تلاش است تا مخاطب خود را به مقابله با استدلال‌های رایج در کتاب‌های پرمخاطب خودیاری دعوت کند و به همین دلیل او به نویسنده ضدخودیاری شهره شده است. وی کوشیده است تا با بیان ساده و به‌دوراز تکلف و پیچیدگی برخی از اصلی‌ترین محورهای کتاب‌های خودیاری را نقد کند و نقصان‌ها و کمبودهای استدلال‌های به‌کاررفته در آن‌ها را نمایان سازد.

برینکمن معتقد است کتاب‌های خودیاری بر آزمندی و میل بی‌فرجام و بی‌نهایت خودبه‌سازی دامن زده‌اند و وعده‌هایی می‌دهند که شاید هیچ‌گاه محقق نخواهد شد. بنابراین لازم است که در ابتدا بیاموزیم که چگونه در برابر سیل مهیب و پرشتاب زندگی و حالت‌های گذرانش که مدام ما را در دام آز و هوس و میل‌های بی‌فرجام و بی‌نهایت می‌اندازد، ایستادگی و مقاومت کنیم و از فشاری که جامعه مدرن و امروزی برای موفق شدن بر ما تحمیل می‌کند رها شویم و پیوسته در معرض رنج حاصل از این فشارها قرار نگیریم.

آنچه کتاب محکم بایست… از مخاطب خود می‌خواهد این است که محکم سر جای خود بایستد و نگاهش را وسعت ببخشد و دوباره به‌تمامی مشکلات خود و راه‌های پیش رو نگاه کند. درواقع روان‌شناس دانمارکی، برینکمن در این کتاب از خواننده انتظار دارد راه خودش را پیدا کند و فاقد هدف و جهت نباشد. به این شیوه، چنین شخصی دیگر به دنبال آخرین نسخه‌ها و دستورالعمل‌های همگانی تجویزشده برای خوشبختی، پیشرفت، موفقیت، شهرت و خوشبختی به راه نمی‌افتد و در برابر بیماری‌های فرهنگ پرشتاب عصر خود ایمن خواهد بود و از توجه وسواس‌گونه به خود دست برخواهد داشت.

این کتاب در قالب هفت گام به خواننده آموزش می‌دهد که چگونه در این شتاب‌زدگی جمعی از آرامش بهره ببرد. کتاب محکم بایست… به مخاطبش پیشنهاد می‌کند کتاب‌های رمان و داستان را جایگزین کتاب‌های خودیاری کرده، روی قدرت «نه گفتن» خود کار کند، تفکر انتقادی داشته باشد و بدون تعمق و تفکر اطلاعاتی را که هرروز دریافت می‌کند نپذیرد. این کتاب همچنین از خواننده می‌خواهد با اعتدال و واقع‌گرایی به امور زندگی خود نگاه کرده و دچار مثبت‌نگری یا منفی‌نگری‌های وسواسی و افراطی نشود.

یکی از راه‌حل‌هایی که این کتاب به مخاطبانش ارائه می‌دهد «ناخرسندی خودخواسته» است؛ ازنظر برینکمن، نویسنده این کتاب، انجام کارهایی که به ما احساس درونی خوبی نمی‌دهند، فواید متعددی برای ما دارند. چنین کارهایی به ما کمک می‌کنند برای مقابله با هر مشکلی که در آینده رخ خواهد داد قدرت خود را افزایش دهیم.

کتاب «محکم بایست؛ هنر مقاومت کردن در برابر جنون خودبه‌سازی» تلاش دارد خواننده را یاری دهد تا خود را همان‌گونه که هست بپذیرد و احساس آرامش حاصل از رضایت از زندگی را تجربه کند. این کتاب در پی آن است که خوانندگانش مهارت‌هایی را در خود رشد و پرورش دهند که بتوانند در عصر ارتباطات و اطلاعات از چالش‌ها و تنش‌های بی‌وقفه‌ی زندگی روزمره‌شان در امان بمانند؛ زندگی روزمره‌ای که با شتاب‌زدگی به‌پیش می‌رود و تنها امر پایدار در آن تغییر است.