کتاب‌هایی برای خلوت شب پاییزی

کتاب‌هایی برای خلوت شب پاییزی

باد، باران و هوای سرد بیرون، آدم‌ها را وادار می‌کند به جایی دنج پناه ببرند؛ به خانه، ترکیبی از خلوت و تنهایی. و همین که در جای گرم و نرم خودت لم داده‌ای، از پنجره برگ‌های رنگارنگ را می‌بینی که از درخت می‌افتند و خش‌خش‌کنان له می‌شوند، و با این‌حال رنگ‌شان گرم و شاد و زنده است. آیا همه‌ی زندگی همین نیست؟! همین شور آمیخته به تلخی و شیرینی، اندوه و شادی؟

بله پاییز است. فصلی که کتاب‌خوان‌های حرفه‌ای با شب‌های بلند آن انس دارند، و باد و طوفان‌ها و هوای متغیرش آنها را به یاد شخصیت‌های داستانی «بلندی‌های بادگیر» اثر امیلی برانته می‌اندازد که چطور تحت‌تاثیر این بادها، از لحاظ روانی دگرگون می‌شدند.

آدم‌ها هم در دنیای واقعی، تا اندازه‌ای همین‌طورند؛ با شروع برگریزان و تاریکی زودهنگام غروب، تمایل پیدا می‌کنند به گوشه‌‌نشینی، نوشیدنی‌های گرم، یاد‌آوری گذشته و غوطه‌ور شدن در افکار دور و دراز… و همه‌ی این آداب، برای آدم‌های اهل کتاب، همراه است با ورق زدن کتاب‌ها. حتی شاید نه کتابی تازه، بلکه کتابی کلاسیک، کتابی آشنا که با آن انس گرفته است و حالا می‌خواهد یک بار دیگر توی دنیایش سیاحت کند.

فصل بهار، شاید فصل عیادت قوم و خویش‌ها باشد. اما فصل پاییز به راستی که فصل تازه کردن دوستی، با آشناهای روحی است همراه با یک لیوان چای قند پهلو. در پرونده‌ی این هفته‌ی وینش، ما قصد داریم از پاییز حرف بزنیم. برای همین سری به کتابخانه‌ی کوچکم زدم و لیستی تهیه‌ کرده‌ام از داستان‌های نسبتا کلاسیکی که در فصل پاییز خوش‌ترند.

تا چه در نظر آید و مقبول افتد:

ناتوردشت (آمریکا)؛ داستان هولدن، پسر نوجوانی که از مدرسه اخراج می‌شود و چند روزی قبل از اینکه به خانه برگردد در شهر پرسه می‌زند. این رمان درباره‌ی تغییر است، تغییری که قرابت نزدیکی با فصل پاییز دارد. همانطور که برگ‌ها از درخت می‌ریزند و هوا سرد می‌شود، شخصیت هولدن نیز از دنیای کودکی خود جدا می‌شود و به مرحله‌ی جدیدی از زندگی‌اش وارد می‌شود. شب‌های بلند و سرد پاییز حس تنهایی و تامل را تقویت می‌کنند و این همان حسی است که هولدن در تمام طول داستان تجربه می‌کند.

هولدن کالفیلد، پادشه غم زمانه خویش هولدن کالفیلد، قهرمان ناطوردشت، را همه به عنوان نمادی از نوجوان یاغی می‌شناسند. پسر 16 ساله‌ای که از مدرسه‌‌اش اخراج شده و قبل از رفتن به خانه، سه روز در نیویورک پرسه می‌زند. جروم دیوید سلینجر، در ناطوردشت داستان بزرگی در مورد از دست دادن تعریف کرده است. قهرمان او در یک لایه برای مرگ برادرش سوگوار است و در لایه‌ای دیگر در تلاش است تا ته‌مانده‌ی معصومیت کودکی را حفظ کند. هولدن خودش را در ورطه‌ی سقوط به بزرگسالی می‌بیند و متوجه است که کسی نیست او را نجات دهد. او تصمیم می‌گیرد ناطوردشت بچه‌ها باشد تا بتواند از معصومیت آنها محافظت کند.

آوای کوهستان (ژاپن)؛ نوشته‌ی نویسنده برنده جایزه نوبل، در مورد فردی به نام شینگو است، مردی مسن که در حومه توکیو با همسر و خانواده فرزندش در یک خانه قدیمی زندگی می‌کند. شینگو احساس می‌کند به پایان کارش نزدیک شده و فصل زوال رسیده است. در تمام طول داستان، او به مرور خاطرات و گذشته و ربط‌شان به زمان حال می‌پردازد. او به تدریج متوجه می‌شود که خاطرات و رویاهایش با صدای کوهستان در هم می‌آمیزند. خواندن این کتاب در این فصل، همچون تنیدن صدای باد و برگ‌هایی است در رویاها و خاطرات دورتان.

خدای چیزهای کوچک (هند)؛ این کتاب داستان زندگی دوقلوهایی است به نام استا و راحل که در دهه شصت در روستایی در هند بزرگ می‌شوند اما درواقع تماما درباره‌ی آنها نیست، بلکه در مورد عشق نامشروع مادر آنها با یک کارگر از طبقه‌ی کاست‌هاست. شیوه‌ی روایت این داستان غیرخطی است و همواره رفت و برگشتی به گذشته و حال دارد. این ویژگی در کنار زبان شاعرانه و تصویری آرونداتی‌روی، باعث می‌شود همان حس و حالی که از یک پاییز می‌خواهید برآورده شود، مقداری گرفتگی و اندوه و بسیاری زیبایی.

در حال‌وهوای فاجعه برای طرفداران روایت‌های غیرخطی، «خدای چیزهای کوچک» می‌تواند تجربه‌ای شگفت و فراموش‌‌­نشدنی باشد. رمانی که نویسنده‌ی هند‌ی‌الاصلش آرونداتی روی را به شهرت جهانی رساند و جایزه­‌ی ادبی من بوکر را به خانه­­‌ی او آورد. رمان روایت‌گر روزی در سال 1969 است که طی آن زندگی یک خانواده­ برای همیشه دگرگون می‌شود. در آن روز اتفاقی هولناک در رودخانه‌ی عصیان‌گر روستای آیه‌منم در هند رخ می‌دهد. نقطه­‌ی مرکزی رمان همین رخداد است که وقایع دیگر در چرخشی اندوه‌بار پیرامون آن می‌گردند و ما در هر گردش به یک زاویه­‌ی تاریک این روایت غریب نگاه می‌اندازیم. به آن چیزهای کوچک و به‌ظاهر بی‌اهمیت زندگی.

ابله (روسیه)؛ نمی‌شود سراغ کلاسیک‌خوانی رفت و سراغی از داستایوفسکی نگرفت، نویسنده‌ای که کارش شکافتن روان انسان و نقب زدن به ژرف‌ترین بخش‌های وجودی است. کتاب «ابله» در مورد پرنس میشکین است، مردی خوش‌قلب و ساده‌لوح که از بیماری صرع رنج می‌برد. او پس از گذراندن چند سال در آسایشگاه روانی در سوئیس به روسیه برمی‌گردد و در آنجا درگیر روابط پیچیده و چالش‌ برانگیزی با آدم‌های جدید می‌شود. این رمان یکی از بهترین انتخاب‌هاست در این فصل، اگر دلت هوای بازنگریستن به دنیای انسانی، با همه‌ی تنش‌های درونی و بیرونی‌اش را کرده است.

بازخوانی رمان ابله داستایفسکی یک کتاب را چندبار می‌توان خواند؟ خواندن کتاب محبوب‌مان در جوانی و سپس میانسالی چه تأثیرات متفاوتی بر ما خواهد گذاشت؟ نویسنده در این نوشته به تجربه‌ی دوباره‌خوانی‌اش از ابله داستایفسکی پرداخته و از خلال مرور آن تجربه‌ی دوباره‌خوانی کتاب‌ها را به شکلی ملموس برایمان شکافته است. از دوباره‌خوانی‌های خودتان برایمان در کامنت‌ها بنویسید.

 

قدم زدن در «گورستان کتاب‌های فراموش‌شده» ریچارد ادر، در سال 2004 هنگام انتشار سایه باد به زبان انگلیسی در نیویورک تایمز داستان را این چنین تصویر کرد که گویی گابریل گارسیا مارکز با امبرتو اکو و خورخه لوئیس بورخس همدیگر را در یک نمایش جادویی ملاقات کرده‌اند. گویی خصوصیات رئالیسم جادویی، ساختارگرایی ادبی و گوتیک با هم در این داستان تلاقی یافته‌اند. با خواندن آثار ثافون می‌توانیم برای چند روز از جهان خود فاصله بگیریم و در جهانی دیگر زیست کنیم.

این کتاب سیری است از خوشی تا دل‌شکستگی. به نظر می‌رسد فیتزجرالد در این اثر بیش از هر کار دیگرش، از زندگی شخصی‌اش مایه گرفته و روایتی صادقانه از تجربه‌ی زیسته‌اش در اختیار ما گذاشته است. دقیقا همان تعمق زیرپوستی که خوراک این وقت از سال است.

 

بیرون آمدن از زیر سایه‌ی گتسبی بزرگ لطیف است شب، قصه‌ی ابدی آدمیزاد است در مقابله با رویاهایش و شکست‌خوردن از آن‌ها. داستانی پیچیده با قلمی شگفت‌انگیز که تصویری شعرگونه را برای خواننده‌‌اش می‌سازد. کتاب، قصه‌ی خانواده‌ی دایوِر‌هاست؛ نیکول و دیک دایور. دیک که شخصیت اصلی این ماجراست، مردی است همه چیزتمام، خوش چهره، مردانه، روانشناسی موفق و نابغه که اولین کتابش در دانشگاه‌ها تدریس می‌شود اما نیکول، دختری است صدمه دیده با شیزوفرنی‌ای متوسط، قربانی تجاوز پدرِ ثروتمندش به او در کودکی که عاشق دیک شده است، عشقی که در اصل برای قهرمان کتاب خاصیت تراژدی‌های یونانی را دارد…

خواندن کتاب‌های هاروکی موراکامی را از کجا شروع کنیم؟ محبوبیت هاروکی موراکامی، هم در ژاپن و هم در جهان غرب غیرقابل انکار است. نام او هر سال به عنوان یکی از کاندیداهای اصلی کسب جایزه‌ی نوبل به میان می‌آید. هرسال هم ناکام می‌ماند اما تقریباً همه‌ی منتقدین و علاقمندان ادبیات اطمینان دارند که بالاخره روزی این جایزه‌ به موراکامی خواهد رسید. اما اگر می‌خواهید بدانید این همه هیاهو برای چیست، یا حتی اگر می‌خواهید بدانید «خواندن کتاب‌ های موراکامی را از کجا باید آغاز کرد؟» این مقاله را بخوانید.