هایکوی ژاپنی در اصل شعری متکی بر یک «بازی ادیبانه» به اسم «رِنگا» است. در اواخر قرن هفدهم چند شاعر از جمله باشو و اونیتسورا، رنگا را که «دنیایی و عاری از ذوق» شده بود، نجات دادند و رفته رفته اصطلاح «هایکو» در وصف شعری هفده هجایی به کار رفت که سه مشخصهی رسمی داشت: ایجاز و فشردگی، احساس فصل (هر هایکو باید متعلق به یکی از پنج فصل باشد، بهار، تابستان، پاییز، زمستان و نوروز یا سال نوی ژاپنی که خودش یک فصل محسوب میشود) و البته «کلمهی «قطع» که در آخر هر سه سطر به خواننده احساس نیاز به تأمل را گوشزد میکند. این خلاصهای است از پیشینه و ماهیت هایکو آن طور که در کتاب هایکو شعر ژاپنی به ترجمهی ع. پاشایی و نسترن پاشایی (نشر نظر؛ ۱۳۹۰) آمده است.
هایکوی ژاپنی در اصل شعری متکی بر یک «بازی ادیبانه» به اسم «رِنگا» است. در اواخر قرن هفدهم چند شاعر از جمله باشو و اونیتسورا، رنگا را که «دنیایی و عاری از ذوق» شده بود، نجات دادند و رفته رفته اصطلاح «هایکو» در وصف شعری هفده هجایی به کار رفت که سه مشخصهی رسمی داشت: ایجاز و فشردگی، احساس فصل (هر هایکو باید متعلق به یکی از پنج فصل باشد، بهار، تابستان، پاییز، زمستان و نوروز یا سال نوی ژاپنی که خودش یک فصل محسوب میشود) و البته «کلمهی «قطع» که در آخر هر سه سطر به خواننده احساس نیاز به تأمل را گوشزد میکند. این خلاصهای است از پیشینه و ماهیت هایکو آن طور که در کتاب هایکو شعر ژاپنی به ترجمهی ع. پاشایی و نسترن پاشایی (نشر نظر؛ ۱۳۹۰) آمده است.
اما هایکو امروز به شهرت جهانی رسیدن و طبیعتاً معنا و مفهوم آن نیز عوض شده است. بخصوص که بیشتر ترجمههای هایکو با میانجی زبان انگلیسی به دست اما رسیدهاند. به هر رو، انتشار کتاب هایکوی کلاسیک بهانهای شد برای پروندهای که پیش روی شماست.
مقاله نخست معرفی و نقد کتاب هایکوی کلاسیک به گزینش شاعری ژاپنیست که خود هایکوسراست. مثل بیشتر کتابهای هایکو به زبان فارسی، این یکی را هم ع. پاشایی به فارسی برگردانده است.
آنی که همهی جهان در آن است
هایکو به موازات گسترش خود به نوعی بازی و سرگرمی هم تبدیل شده است. کما این که نرمافزارهایی ابداع شدهاند که برای شما هایکو مینویسند. زهرا ملوکی در نوشتهی خود به این پدیده پردخته است:
هایکووارهها
وقتی سخن از هایکو به زبان فارسی به میان میآید، اولین نامی که به زبان میآید نام فیلمساز شهیر ایرانی عباس کیارستمی است. اما آیا واقعاً شعرهای کوتاه او را میتوان هایکو دانست؟ آیا ریشهی این شعرها در پیشینهی ادبی فارسی نیست؟ در نوشتهی زیر روبرت صافاریان کوشیده است به این پرسش پاسخ دهد:
آیا شعرهای عباس کیارستمی هایکو هستند؟
Thanks for clicking. That felt good.
Close