اگر قرار باشد از چند مرکز و موسسه‌ای که در این سال‌ها به طور مستمر برای کودکان فعالیت کرده‌اند نام ببریم، یکی از آن‌ها «موسسه پژوهشی کودکان دنیا» است. این موسسه از سال ۱۳۷۳ کار خودش را آغاز کرده و علاوه بر این‌که توانسته به عنوان یک بخش خصوصی همچنان فعالیت خودش را حفظ کند، دامنه فعالیت‌هایش را گسترش هم داده است.

چه فعالیت هایی

فعالیت‌های این موسسه چند محور اصلی دارد. شاید بهتر باشد این‌طور بگوییم که هدف اصلی آن‌ها ایجاد شرایط مناسب برای رشد و آموزش کودکان است. این البته هم شامل آموزش‌هایی می‌شود که مستقیما به خود بچه‌ها باید داد تا توانمند بشوند و هم آموزش‌ها و فعالیت‌هایی که برای ایجاد شرایط مناسب از طرف جامعه و خانواده برای بچه‌ها فراهم شود. از تلاش برای جدی گرفتن آموزش برای گروه سنی پیش از مدرسه و فراهم آوردن شرایط تغذیه مناسب برای همه بچه‌ها تا مباحث مربوط به کودک آزاری و حقوق کودکان.

فعالیت‌ها چطور انجام می شوند؟

این‌که اسم موسسه پژوهشی است به این معنا نیست که تنها یکسری فعالیت کتابخانه‌ای و پژوهشی در آن انجام می‌شود و بعد نتیجه‌اش در اختیار بقیه قرار می‌گیرد. موسسه تابه‌حال تعداد زیادی کارگاه و رویداد برگزار کرده، کارگاه‌هایی برای تربیت مربی و آموزش به آن‌ها و رویدادهایی در زمینه‌های مختلف از تصویرگری تا کتابخوانی. راه اندازی اتاق بازی یا جنبش پدری هم هم از فعالیت‌های دیگرشان است.

یا طرح مربیان سیار در محله ۱۳آبان تهران که نتیجه‌اش به آموزش مادران و پدران در محله انجامید. البته طرح‌های پژوهشی هم سر جای خودش باقی است، مثلا یکی از طرح‌های پژوهشی که در حال انجامش هستند درباره پیشگیری از سوتغذیه کودکان است.

انتشار کتاب

یکی از مهمترین فعالیت‌های این موسسه تهیه و انتشار کتاب است. از سال ۱۳۷۶ انتشارات موسسه با نام «انتشارات کارگاه کودک» راه اندازی شده و تابه‌حال ده‌ها عنوان کتاب به چاپ رسانده است. کتاب‌ها در بخش‌های مختلفی هستند، داستان، کتاب‌های کار کودک و کتاب‌های آموزش مشارکتی.

کتاب‌های آموزش مشارکتی در واقع منابعی هستند هم برای اطلاعات دادن و هم برای آموزش و توجه به تغییرات و معناهای جدیدی که در حیطه آموزش و ارتباط با کودکان باید به کار برد. مثلا در کتاب با ما به دنیای مری پاپینز بیایید به شخصیت داستانی مری پاپینز با ویژگی‌هایی که دانستنش برای هر مربی یا مدرسی که در رابطه با کودکان کار می‌کند ضروریست، توجه شده است. این موضوع حتی موجب برگزاری یک سمینار توسط این موسسه شده است تا در آن به نکته مهمی اشاره شود: مربی-پرستاری که شکلی منحصر به فرد از مراقبت از کودکان را خلق می‌کند.

اکثر کتاب‌های مجموعه آموزش مشارکتی همراه با فعالیت‌ها و تمرین‌هایی هستند که امکان ایجاد یک تجربه فردی یا گروهی را ممکن می‌سازند.

اما چه بسا مهمترین کتابی که تاکنون این موسسه به چاپ رسانده کتاب روانشناسی انسان‌گرا باشد که رویکرد اصلی فعالیت‌های این موسسه را هم نشان می‌دهد.

روانشناسی انسان گرا چیست؟

روانشناسی انسان گرا یکی از مکاتب روانشناسی است که مبتنی بر توجه به انسان و خودآگاهی و خودشکوفایی است. کتاب روانشناسی انسان گرا را «ناصر یوسفی» با توجه به این روانشناسی با توجه به رویکردهای آموزش و پروش نوشته است. ناصر یوسفی که خود دکترای آموزش و پرورش دارد، در این کتاب خواسته تا نگاه آموزشی متفاوتی را بیان کند، نگاهی که برخلاف نظام آموزشی رفتارگرا و براساس سیستم تنبیه و پاداش کنونی ما، برپایه تفکر و گفت‌وشنود باشد.

کتاب ابتدا با تاریخچه‌ای از انسان‌گرایی آغاز می‌شود و پس از آن با طرح دو سوال انسان کیست یا چیست، می کوشد وجوه مختلف انسان را معرفی و بررسی کند. جابه‌جای کتاب از آرا و نظرات روانشناسان معروف انسان‌گرا برای بیان بهتر مطلب استفاده شده تا نشان دهد که آموزش برای کودکان نه به معنای همانندسازی و انباشت اطلاعات بلکه شناخت و فرصتی برای خلق و نوآوری است. در حقیقت توجه به انسان و روابط بین فردی از نکات مهمی است که در آموزش کودکان براساس این نوع روانشناسی باید درنظر گرفته شود.

بخش بعدی کتاب با عنوان ویژگی‌های انسان با پیش کشیدن مبحث انسان سالم قصد دارد نشان دهد که انسان خالق ویژگی‌های خود است و با آگاهی می‌تواند انتخاب‌های متفاوت و معناهای جدیدی در زندگی خود بیافریند. یوسفی مطلق‌گرایی را از موانعی می‌داند که از یگانگی انسان‌ها جلوگیری می‌کند و عشق را جریانی می‌داند که باعث رشد و تعالی فرد می‌شود. البته در بخشی نیز به تعریف انسان بیمار می‌پردازد و او را کسی می‌داند که قادر به برقراری ارتباط موثر با اطرافیان خود نیست.

پایان کتاب درحقیقت بیان تجربه شخصی نویسنده در زندگیست، این‌که از دوران نوجوانی انتخاب کرده که نقاط روشن زندگی را ببیند و تمرکز و تلاشش را بر وجوه مثبت انسان‌ها و رویدادها متمرکز کند. بی‌شک همین نگاه باعث شده که یوسفی در سال ۱۳۷۳ با گروهی از کارشناسان موسسه پژوهشی کودکان دنیا را تاسیس کند؛ موسسه‌ای که در آن آموزش با نگاهی انسان‌گرایانه و روشی مشارکتی انجام می‌شود.

و سرانجام…

موسسه پژوهشی کودکان دنیا همچنان فعال است و این روزها با توجه به شرایط کرونا حتی فعالیت‌هایی برای آموزش محافظت از کودکان در برابر کرونا طراحی کرده.

این موسسه تاکنون افتخارات زیر را هم به دست آورده است:

• برنده جایزه ترویج علم از سوی  انجمن ترویج علم  ۱۳۸۰ به دلیل  ترویج علمی اندیشه های مراقبت برای رشد و تکامل کودکان خردسال  در ایران
• اعطای نمایندگی دفتر بین المللی رشد و تکامل کودکان خردسال ۱۳۸۱
• عضو کمیته ملی آموزش برای همه  ۱۳۸۲ – ۱۳۸۰
• مشاور صندوق کودکان  سازمان ملل( یونیسف ) ۱۳۸۲ – ۱۳۷۸
• کاندیدای جایزه ترویج  آموزش  صلح از سوی کمیسیون ملی یونسکو برای سال های ۲۰۰۵ و ۲۰۰۹ میلادی
• عضو کمیته ملی  برای تهیه یش نویس سند ملی برای رشد و تکامل کودکان خردسال  ۱۳۸۴ – ۱۳۸۲
• عضو شورای گسترش فرهنگ صلح  از سال  ۱۳۸۰ تا کنون
• کاندیدای جایزه آسترید لیندگرن برای فعالیت های ترویج برای خواندن در بین کودکان خردسال 

برای آشنایی بیشتر با موسسه پژوهشی کودکان دنیا اینجا را کلیک کنید.