قصه سپید اصفهان در دنیای ماهی سیاه کوچولو

قصه سپید اصفهان در دنیای ماهی سیاه کوچولو

نویسنده: مونا فاطمی‌نژاد

ماهی سیاه کوچولو سیاه‌ترین و کوچولوترین ماهی در آب‌های زاینده‌رود است. او در محدوده سی‌وسه‌پل زندگی می‌کند. و خیلی دوست دارد برای یک بار هم که شده از دایره آب سی‌وسه‌پل فراتر برود و همه اصفهان را ببیند؛ اصفهانی که او نمی‌داند چه شکلی است، اما قصه‌هایی از آن شنیده است. مثلاً از پدرش شنیده که در روزگار جوانی‌اش شجاعانه تا آب‌های پل خواجو شنا کرده و خود را به آن راه دور رسانده تا دنیایی فراتر از آب‌های سی‌وسه‌پل را ببیند.

ماهی سیاه کوچولو حوصله‌اش از چرخیدن در آب‌های خانه‌شان حسابی سر رفته و دلش می‌خواهد دنیایی بزرگ‌تر را نیز ببیند و کشف کند، بنابراین مدام به راهی برای بیرون آمدن از آب فکر می‌کند. ماهی سیاه کوچولو مدام در تنهایی و کنجکاوی و غصه‌های کودکانه‌اش به آن سوی آب‌ها فکر می‌کند. آن بیرون چه خبر است؟ یعنی می‌شود یک روز من از آب بیرون بیایم و همه‌جا را ببینم؟ اصفهان چه شکلی است و مردمش چه‌جور آدم‌هایی هستند؟ ماهی سیاه کوچولو بالاخره یک روز از آب بیرون می‌آید و به دل مردم شیرین اصفهان و بناهای شکوهمند این شهر می‌رود. اما چطوری؟!

سفری در باغات و بناهای نصف جهان

برای خواندن داستان سفر ماهی سیاه کوچولو از آب‌ آرام و مهربان زاینده‌رود به دل خانه‌ها و کوی و خیابان‌های اصفهان تاریخی باید کتاب «قصه اصفهان؛ ماهی سیاه کوچولوی اصفهانی» را به دست بچه‌هایمان بدهیم تا بخوانندش یا در دست بگیریم و برایشان بخوانیم تا گوشه‌گوشه شهر را ببینند و همواره رؤیای دیدار از اصفهان و حتی جهان‌هایی فراتر از آن را در خیال خود پرورش دهند.

این کتاب که نامش یادآور اثری دیگر در ادبیات کودک ایران، یعنی «ماهی سیاه کوچولو» صمد بهرنگی است، در سال ۱۳۹۲ برای نخستین بار منتشر شده. البته بر اساس نسخه‌ای که من در اختیار داشتم تا سال ۱۳۹۷ تجدیدچاپ هم شده است. نویسنده آن مجید پروانه‌پور است و تصویرگری آن که هوشمندانه رنگ فیروزه‌ای یا آبی در آن غالب است، کاری از ناهید کاظمی به شمار می‌رود. این اثر به همت دو نشر سازوکار و شمسه به بازار فرهنگی کشورمان آمده و دارای ۶۴ صفحه است؛ داستانی است آمیخته به رنج‌ها و خوشی‌های کودکانه که می‌تواند برای بزرگسال اهلش نیز جذابیت داشته باشد.

یکی از پسرک‌های شیطان و بلای اصفهانی در آستانه تحویل سال نو و برای سفره نوروز این ماهی سیاه کوچولو را شکار می‌کند و با خود به خانه می‌برد. اما چندی بعد از تحویل سال به خواسته مادرش قرار می‌شود آن را در آّب‌های زاینده‌رود رها کند که خود ماجرای پرپیچ‌وخمی است.

در این مسیر ماهی سیاه کوچولو ضمن دیدن بناهایی، چون مسجد شیخ‌لطف‌اللّه، مسجد شاه و عمارت عالی‌قاپو، سر از حوض آبی در مدرسه چهارباغ در می‌آرود که از همین مسیر نصیب دختری ناشنوا می‌شود که صدای ماهی را می‌شنود و حسابی با هم دوست می‌شوند. همین دوستی آغاز سفری پرماجراتر و دلنشین‌تر برای ماهی سیاه کوچولوست تا اصفهان چشم‌نواز و دل‌انگیزمان را کشف کند. و اماکن دیگری چون حمام شیخ‌بهایی و منارجنبان و پارک پرندگان یا گل‌ها را نیز ببیند.

این کتاب ضمن داده‌های ارزنده‌اش درباره نصف جهان به روابط انسانی نیز توجه دارد و به زبانی ساده به بچه‌ها تعامل با کودکان متفاوت، کودکانی که نیازهای خاص دارند، به‌خوبی نشان می‌دهد، بدون اینکه خواننده را دلزده کند. از دیگر نکات مثبت کتاب توجه به حقوق حیوانات است. این کتاب به کودکان و البته به هر خواننده دیگری یاد می‌دهد که حتی سیاه‌ترین و کوچولوترین ماهی دنیا نیز برای خودش جان و عالمی دارد و نباید او را آزار داد. «قصه اصفهان؛ ماهی سیاه کوچولوی اصفهانی» برای آشنایی با شهر پُرتاریخ، فیروزه‌ای و خوش‌رنگ و نگار و پرگل و درختان اثری خواندنی است و هدیه‌ای برازنده برای کودکان سرزمینمان به شمار می‌رود.

اصفهان