ریچارد تیلر به‌عنوان یکی از شناخته‌شده‌ترین متفکران حوزه اقتصاد رفتاری و برنده نوبل اقتصاد ۲۰۱۷ معتقد است که باید عموم مردم را در تصمیم‌گیری‌هایشان با زدن سقلمه‌هایی، به طرفی هدایت کرد که حداکثر منفعت را برایشان دارد. او این موضوع را تحت عنوان «معماری انتخاب» نام‌گذاری می‌کند.

معماری انتخاب یا Choice Architecture جان‌مایه کتاب است. معماری انتخاب بیانگر آن است که شرایط محیطی بر تصمیمی که گرفته می‌شود تأثیر می‌گذارد. این به این مفهوم است که به‌جای انتظار برای تصمیم‌گیری توسط مردم، می‌توان تصمیم‌ساز بود. یعنی می‌توان بر انتخاب‌های افراد تأثیر گذاشت و محصول را به نحوی طراحی کرد که انتخاب آن‌ها همان باشد که برایشان بهتر است.

خب و این یعنی که انگار قرار است انتخاب‌های مردم یا مخاطب را به نحوی هدایت کرد و چه کسی ضمانت می‌کند که این هدایت همراه با غرض نباشد و اصلاً به نفع مردم باشد؟

اینجاست که اصطلاح مهم دیگری یعنی قیم مآبی آزادی خواهانه (liberation paternalism)) وارد صحنه می‌شود. این اصطلاح را نخستین بار میلتون فریدمن، اقتصاددان و نوبلیست آمریکایی در سال ۱۹۷۶ وارد ادبیات اقتصادی کرد. اما چون این عبارت می‌تواند گمراه‌کننده هم باشد در کتاب چنین توضیح داده‌شده است: «ما کاملاً آگاهیم که این اصطلاح بی‌درنگ به مذاق خوانندگان خوش نمی‌آید. هر دو واژه این اصلاح تا حدودی ناخوشایند هستند و چون با کلیشه‌هایی در فرهنگ عامه و عرصه سیاسی به جامعه تحمیل‌شده‌اند، برای عده زیادی محبوب نیستند. حتی مفاهیم آن‌ها متناقض به نظر می‌رسد.»

در ادامه توضیح داده می‌شود که درک درست این اصطلاح می‌تواند با محافظت از آزادی انتخاب منجر شود. «جنبه آزادی‌خواهانه راهبردهای ما در این تأکید صریح خلاصه می‌شود: به‌طورکلی مردم باید آزاد باشند آنچه را دوست دارند انتخاب کنند؛ حتی اگر نامطلوب باشد. ما می‌کوشیم سیاست‌هایی را طراحی کنیم که آزادی حق انتخاب را حفظ کند یا افزایش دهند.»

حال اگر معماری انتخاب را با قیم مآبی آزادی خواهانه ترکیب کنیم، به این ادعا می‌رسیم که نویسندگان کتاب می‌گویند: به‌منظور فراهم آوردن زندگی طولانی‌تر، سالم‌تر و بهتر برای افراد، معماران انتخاب به دنبال تاثیر گذاشتن بر رفتار افراد هستند و تلاش آن‌ها با رعایت و حفظ اصول موجه است. به‌عبارت‌دیگر، استدلال ما درباره تلاش‌های آگاهانه‌ای است که نهادهای بخش خصوصی و دولت آن‌ها را انجام می‌دهند تا انتخاب‌های مردم را در جهاتی هدایت کنند که زندگی‌شان را بهبود بخشد.

درواقع متفکران اقتصاد رفتاری بر این باورند  که در بسیاری از انتخاب‌ها، افراد بدترین تصمیم‌ها را می‌گیرند؛ درصورتی‌که اگر توجه دقیق، اطلاعات کافی، توانایی‌های شناختی نامحدود و کنترل کاملی بر خود داشته باشند، هرگز چنین تصمیم‌هایی نمی‌گیرند.

قیم مآبی آزادی خواهانه نوع نسبتاً ضعیف، بدون مداخله و ملایمی از قیم مآبی است. چون انتخاب‌ها را منع، تحمیل یا محدود نمی‌کند. اگر مردم بخواهند سیگار بکشند، زیادی شیرینی بخورند، طرح بیمه درمانی نامناسبی را انتخاب کنند یا موفق به پس‌انداز برای بازنشستگی نشوند،‌ قیم مآبی آزادی خواهانه آن‌ها را مجبور به انجام دادن کار دیگری نمی‌کند؛ حتی اوضاع را برای آن‌ها دشوار هم نمی‌کند.

حال با این اوصاف،‌ ببینیم که سقلمه کجای این طرح می‌نشیند. سقلمه به مفهومی که این کتاب بیان می‌کند؛‌ جنبه‌هایی از معماری انتخاب است که رفتار مردم را به نحوی پیش‌بینی‌پذیر تغییر می‌دهد، بدون آنکه هیچ گزینه‌ای را منع کند یا هیچ تغییری در انگیزه‌های اقتصادی آنان ایجاد کند. برای آنکه مداخله‌ای سقلمه به‌حساب آید باید ساده و جلوگیری از آن ساده باشد. مثلاً قراردادن میوه در معرض دید (برای انتخاب به‌جای مثلاً پفک) نوعی سقلمه محسوب می‌شود، اما ممنوع کردن خوردن تنقلات بی‌ارزش سقلمه به‌حساب نمی‌آید.

نویسندگان کتاب بعد از بیان اصول اولیه‌ای که به آن‌ها معتقد هستند، در فصل اول به معرفی سوگیری‌ها و انواع خطاهای شناختی می‌پردازد. سپس موضوعات مقاومت در برابر وسوسه و پیروی کورکورانه در دو فصل بعدی بررسی می‌شوند. فصل چهارم وارد بحث سقلمه می‌شود و فصل پنجم با توضیح معماری انتخاب می‌پردازد.

معماری انتخاب ابتدا باید به چهار سؤال پاسخ دهد: چه کسی استفاده می‌کند، چه کسی انتخاب می‌کند، چه کسی می‌پردازد و چه کسی سود می‌برد. با توضیح در مورد هریک،‌ با اینجا می‌رسیم که معماری انتخاب شش اصل دارد: انگیزه، درک نقشه راه، پیش‌فرض، ارائه بازخورد، انتشار خطا و ساختاربندی انتخاب‌های پیچیده.

به‌این‌ترتیب بخش اول کتاب به پایان می‌رسد و بخش دوم با عنوان کلی «پول» شروع می‌شود. در این بخش نویسندگان به بیان مثال‌ها و جنبه‌های مختلف استفاده از پول می‌پردازند و موضوعاتی چون پس‌انداز،‌ سرمایه‌گذاری، بازارهای اعتباری، تأمین اجتماعی موردبحث قرار می‌گیرند.

نویسندگان در سراسر کتاب سعی می‌کنند نشان دهند که عموم افراد تحت شرایط مختلف،امکان تصمیم‌گیری صحیح را از دست می‌دهند و این وظیفه دولت‌ها (در تصمیمات کلان) و صاحبان کسب‌وکار (در تصمیمات موضوعی) است که مردم را با زدن سقلمه‌هایی، به انتخاب صحیح رهنمون شوند.

در فصل پانزدهم کتاب هم به معرفی ده سقلمه مهم و کارا اختصاص دارد که نشان می‌دهد استفاده از سقلمه‌ها تا چه حد توانسته در بهبود تصمیمات و عملکرد مردم تأثیر داشته باشد.

نویسندگان کتاب برای آنکه دیدگاه‌های مخالف را نیز پوشش دهند در فصل شانزدهم به بیان آن‌ها پرداخته‌اند. مسائلی مانند هدایت‌کنندگان بد و سقلمه‌های بد، حق اشتباه کردن و بی‌طرفی در این فصل بررسی‌شده و به آن‌ها پاسخ‌داده‌شده است.

بدون شک کتاب سقلمه یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین کتاب‌های حوزه اقتصاد رفتاری است که می‌تواند دیدگاه‌های خوانندگان را به نحو بنیادینی نسبت به بهبود تصمیم‌گیری‌ها، تصمیم‌سازی‌ها و شناخت فضای عمویم جامعه و به‌ویژه کسب‌وکار متحول کند.

نکته آخر هم آنکه این کتاب را انتشارات شفاف با عنوان سقلمه و انتشارات علمی فرهنگی و انتشارات آرایان با عنوان تلنگر هم منتشر کرده‌اند.