شاید او پدرم باشد!

بعضی‌ها کتاب‌های‌شان را از روی اسم یا طرح جلد انتخاب می‌کنند، بعضی‌های دیگر برای خرید کتاب با کسی که در این زمینه آگاهی داشته باشد مشورت می‌کنند، بعضی‌ها در اینترنت جست‌وجو می‌کنند و بعضی‌ها هم مثل من سراغ فهرست جوایز داخلی و خارجی می‌روند. یکی از این جوایز معتبر خارجی نشان نیوبری است که هر سال به نویسنده‌ای که درخشان‌ترین اثر کودک و نوجوان را در آمریکا نوشته باشد، اهدا می‌شود.

نشان نیوبری 99 سال قدمت دارد و کتاب‌های برگزیده‌ی این نشان یکی از اولین انتخاب‌های مترجمان ایرانی برای ترجمه هستند. باد، نه بادی هم یکی از همین کتاب‌هاست. البته این کتاب به جز نیوبری جوایز بسیاری کسب کرده؛ مانند جایزه‌ی کورتا اسکات کینگ، برگزیده‌ی شورای ملی مطالعات اجتماعی آمریکا، بهترین کتاب سال از نظر اسکول لایبرری ژورنال، بهترین کتاب سال از نظر پابلیشر ویکلی، کتاب برگزیده‌ی نیویورک تایمز، برنده‌ی‌ کتاب گلدن کایت برای داستان و… این فهرست بلند بالا نشان می‌دهد از انتخاب این کتاب برای مطالعه پشیمان نمی‌شوید.

داستان این کتاب همان‌طور که از اسمش پیداست، درباره‌ی پسری به نام باد است. باد، نه بادی! این پسر ده ساله که حساسیت زیادی روی اسمش دارد و دلش می‌خواهد حتماً او را باد صدا کنند، نه بادی، چند سالی می‌شود که مادرش را از دست داده و در یتیم‌خانه زندگی می‌کند. تنها دارایی‌اش یک چمدان پر از وسایل عجیب و غریب است که هرجا می‌رود آن را با خودش می‌برد و حسابی مراقبش است. چمدانی با یادگاری‌های مادرش، مثل چند تا عکس و یک سری اعلامیه‌ی کنسرت خواننده‌ی معروف هرمان ئی کالووی.

باد که از شرایط زندگی در یتیم‌خانه خسته شده، تصمیم می‌گیرد فرار کند و به دنبال پدرش برود، پدری که هیچ‌وقت او را ندیده است. اعلامیه‌ها و نشانه‌هایی که در چمدانش دارد این فکر را به سرش می‌اندازد که حتماً هرمان ئی کالووی پدرش است و مادرش خواسته با برگه‌های اعلامیه، این پیام را به باد برساند. پس او چمدان اسرارآمیزش را برمی‌دارد و راهی سفری پر ماجرا و البته پر خطر می‌شود.

تمام این ماجرا در دوره‌ی رکود اقتصادی آمریکا یعنی بین سال‌های 1929 تا 1941 میلادی اتفاق می‌افتد. یکی از نقاط قوت و ویژگی‌های مثبت کتاب این است که نویسنده در نوشتن آن از اتفاقات واقعی الهام گرفته است.

دو شخصیت کتاب یعنی لفتی لوئیس، پیرمردی که او را از خطر مرگ نجات می‌دهد و هرمان ئی کالووی در واقع از شخصیت دو پدربزرگ واقعی نویسنده الهام گرفته شده‌اند و سختی‌ها و مشکلات موجود در داستان کتاب دقیقاً به سختی‌های دوره‌ی رکود اشاره دارد. دوره‌ای که در آن پدر و مادرها به زور می‌توانستند شکم بچه‌های خود را سیر کنند و بسیاری از کودکان مجبور بودند یواشکی در قطارهای بین راهی سوار شوند و با کارهایی مثل میوه‌چینی، گدایی یا حتی دزدی، زنده بمانند.

باد، نه بادی اگرچه یک کتاب داستان است، منبع خوبی برای آشنایی غیر مستقیم با دوره رکود و زندگی مردم در آن دوره است.

دومین نقطه‌ی قوت کتاب شخصیت‌پردازی خوب آن است. باد به عنوان یک پسر ده ساله‌ی یتیم، شخصیت پیچیده و جذابی دارد. او برای رفتار با دیگران قوانینی در ذهن خودش ساخته که در بسیاری از موارد موجب نجات جانش می‌شود. رفتار او با خانواده‌ای که برای مدتی کوتاه به آن‌ها سپرده شده، رفتارش با غریبه‌ها و دوستان یتیم‌خانه به حدی طبیعی است که خواننده با خودش فکر می‌کند نویسنده شخصیت باد را هم از زندگی واقعی خودش الهام گرفته که توانسته این‌طور دقیق به دغدغه‌های ذهنی و ویژگی‌های اخلاقی یک پسربچه‌ی یتیم بپردازد.

و اما سومین ویژگی مثبت کتاب، البته در کنار فضاسازی خوب، خسته‌کننده نبودن، گره‌ی داستانی قوی و تعلیق فوق‌العاده‌اش، این است که پس از پایان داستان، یادداشتی از نویسنده و مصاحبه‌ای مفصل و جذاب وجود دارد که مخاطب نوجوان را با ابعاد مختلف زندگی نویسنده بیشتر آشنا می‌کند. اینکه عادات نویسندگی‌اش چیست، چطور ایده‌ی داستان به ذهنش می‌رسد، چگونه داستانش را بازنویسی می‌کند و چه تحقیقاتی برای نوشتن کتاب انجام می‌دهد، تنها بخشی از سؤالات موجود در این گفت‌وگوی خواندنی است که قطعاً هر نوجوانی از خواندنش لذت می‌برد.

شاید او پدرم باشد!

سرنوشتت را بساز