سیروس پرهام

سیروس پرهام

چهره‌ی نقد فارسی

سیروس پرهام از چهره‌هایی است که در زمینه‌های مختلفی فعالیت داشته. او که سال 1307 در شیراز به دنیا آمد، دیپلمش را در رشته ادبی گرفت و بعد برای ادامه تحصیل به تهران آمد. درحین تحصیل در رشته حقوق، انجمن ادبی تشکیل داد و به جلسات هفتگی شعرای آن زمان ملحق شد. تحصیلاتش را در رشته علوم سیاسی دانشگاه برکلی آمریکا ادامه داد و بعد از بازگشت به ایران به انتشارات نوبنیاد فرانکلین پیوست.

پرهام در دهه 30شمسی فعالیت‌های مختلف ادبی داشت مثل ترجمه کتاب «رئالیسم و ضدرئالیسم در ادبیات»، انتشار جزوه «انتقاد کتاب» و «صدف» برای نشر نیل که به معرفی و نقد کتاب‌های تازه منتشر شده می‌پرداخت، مقابله آثار ترجمه شده با متن انگلیسی و مدیریت بخش شعر دوزبانه در موسسه فرانکلین و سردبیری نشریه «تهران جورنال».

او در دهه بعدی دوره‌های آموزشی بایگانی و آرشیو ملی را در خارج از ایران گذراند و بعد در ایران با کمک چند کارشناس دیگر طرح‌هایی برای اصلاح و نوسازی بایگانی‌های دولتی داد و سرانجام به ریاست سازمان اسناد ملی ایران منصوب شد. در همین سال‌ها بود که پژوهش‌های ارزشمندی درباره قالی و فرش ایرانی انجام داد،عضو هیئت مدیره موزه فرش ایران شد و مقالاتی هم در این زمینه منتشر کرد.

سیروس پرهام بعداز انقلاب هم فعالیت‌های قابل توجهی داشت، کارهایی مانند: تدوین کتاب «زندگی و آثار استاد صنیع‌الملک»، دبیری مجموعه «اندیشه‌های عصر نو»، مدیریت ویراستاری و ترجمه مجموعه 13جلدی «سیری در هنر ایران» و نگارش کتاب‌هایی در زمینه فرش و فرش‌بافی.

پرهام در طی سال‌های زندگی نقدهای متعددی نوشته است که مجموعه‌ای از آنها همراه مقالاتش، زیر نظر خودش در کتاب «همگام با زمانه» توسط انتشارات علمی_فرهنگی در سال 1398 منتشر شد. او نقد را به شیوه تحلیلی می‌نوشت و عقیده داشت که نقد رمزگشایی از جنبه‌های مختلف یک اثر است. برای آشنایی با شیوه و نگاه او در نقدنویسی و بررسی آثار دو نمونه از مطالبش را انتخاب کرده‌ایم.

نمونه اول بخشی از نقد سیروس پرهام درباره کتاب «هنر رمان» نوشته ناصر ایرانی است. بخشی از نقد این کتاب را که در مجله نشر دانش سال 1380 منتشر شده بخوانید.

نمونه دوم بخشی از معرفی و بررسی است که سیروس پرهام درباره کتاب ایرج پارسی‌نژاد با عنوان «زرین‌کوب و نقد ادبی» نوشته است و سال 1392 در نشریه بخارا به چاپ رسیده.

سیروس پرهام با چهره‌ها و شخصیت‌های ادبی دوران خود ارتباط و دوستی داشت. این دوستی‌ها همراه بود با گفت‌وگوها و نظرات ادبی که گاهی اختلاف‌نظرها باعث ایجاد دلخوری یا قهر می‌شد.

در مطلب زیر که سال 1401 در نشریه جهان کتاب به چاپ رسیده، پرهام با یادی از دوستی‌ و همکاری‌اش با هوشنگ ابتهاج، به دلخوری اشاره می‌کند که بابت قرائت شعری از حافظ میان آنها پیش آمده بود.

گفتیم که سیروس پرهام دستی هم در ترجمه داشت و یکی از اولین فعالیت‌هایش نظارت بر ترجمه آثار انگلیسی به فارسی و تطابق آنها در موسسه فرانکلین بود. در همان زمان مسئولیت پروژه مشترک بین این موسسه و انتشارات سخن با عنوان «مجموعه شعر دو زبانه» را به عهده گرفت و در این مجموعه خودش کتاب بهترین اشعار والت ویتمن را منتشر کرد.

اینجا می‌توانید با این کتاب که در سال‌های اخیر با نام گزیده اشعار والت ویتمن توسط نشر مروارید منتشر شده، آشنا شوید.

سیروس پرهام شهریور 1404 در سن 97سالگی درگذشت.