روز پنجشنبه و طی بیانیه‌ای که از طرف آکادمی نوبل منتشر شد، نام عبدالرزاق گورنه به عنوان برنده‌ی جایزه‌ی نوبل ادبیات سال 2021 میلادی اعلام گردید. این اولین نویسنده‌ی آفریقایی است که در طول یک دهه‌ی گذشته این جایزه را از آن خود کرده است. کمیته‌ی نوبل در اطلاعیه‌ی خود، عبدالرزاق گورنه را این‌گونه توصیف می‌کند: «نویسنده‌ای سازش‌ناپذیر و دلسوز که در تلاش است تا آثار استعمار و سرنوشت پناهنده‌ها را در رمان‌های خود منعکس کند.»

عبدالرزاق گورنه در زنگبار (منطقه‌ای نیمه‌خودمختار در تانزانیا) متولد شد، اما در هجده سالگی به انگلستان مهاجرت کرد. هر دو کشور، بر آثار او تاثیر زیادی گذاشته‌اند. شما می‌توانید نشانه‌ای از هر دوی این کشورها را در رمان‌های گورنه پیدا کنید. در آثار او، همه چیز پیدا می‌شود. از تبعید و آوارگی گرفته تا شکست هویت‌ها و تلاش برای سازش با جهان جدید.  

خاطره‌ی کوچ (1988)

اولین رمان عبدالرزاق گورنه، روایت‌گر ماجرایی است که که در سواحل شرقی آفریقا رخ می‌دهد. خاطره‌ی کوچ، داستان مرد جوانی است که با رژیم تمامیت‌خواه کشورش مبارزه می‌کند؛ البته پیش از آنکه برای زندگی به نزد عموی ثروتمندش در کنیا فرستاده شود. منتقدان تایمز این رمان را یک اثر بسیار قانع کننده، در مورد تلاش‌های آدمی می‌دانند که می‌خواهد هدف زندگی خود را پیدا کند. خاطره‌ی کوچ توانسته است تصویری شگفت‌انگیز از فروپاشی جوامع سنتی، فقیر و تحت فشار را به خوانندگان خود ارائه دهد.

بهشت (1994)

این رمان در همان سال انتشار (1994) نامزد دریافت جایزه‌ی بوکر شد. دومین کتاب عبدالرزاق گورنه، روایت‌گر روزهای پیش از آغاز جنگ جهانی اول است. در بهشت، داستان پسر دوازده‌ ساله‌ای به نام یوسف را خواهید خواند که به عنوان خدمتکار نزد تاجری ثروتمند کار می‌کند. در طول قصه، یوسف خواننده را همراه با خود به سراسر آفریقا می‌کشاند. این سفر با بازخوانی فرهنگ‌ها، تهدیدها و چالش‌هایی که مردم قاره‌ی آفریقا با آن مواجه هستند، پیش خواهد رفت. منتقدان تایمز، بهشت را مراقبه‌ای دردناک پیرامون ماهیت آزادی و از دست دادن بی‌گناهی می‌دانند. البته، بد نیست بدانید که این مراقبه هم یوسف نوجوان را شامل می‌شود و هم قاره‌ی آفریقا را.

سکوت تحسین‌آمیز (1996)

راوی این داستان، ناشناس است. او در دهه‌ی 1960 میلادی از زنگبار فرار می‌کند و به انگلستان پناه می‌آورد. در همان روزهای اول مهاجرت هم عاشق یک زن انگلیسی می‌شود و با او تشکیل خانواده می‌دهد. اما بزرگترین چالش پیش روی این راوی مهاجر، نژادپرستی است. او تلاش می‌کند که با این قضیه مواجه شود و با آن مبارزه کند. از سوی دیگر، کم کم از تلاش برای حل شدن در جامعه‌ی جدید نیز خسته می‌شود. به عقیده‌ی منتقدان تایمز، این رمان به طرز بی‌رحمانه‌ای بامزه است. عبدالرزاق گورنه در به تصویر کشیدن رنج و عذاب مردی که در بین دو فرهنگ گرفتار شده است، بسیار ماهرانه عمل می‌کند.

کنار دریا (2005)

صالح عمر، بازرگان 65 ساله‌ای است که از بی‌قانونی و فساد در کشورش (زنگبار) به تنگ آمده است. سرانجام مجبور می‌شود که از دولت انگلستان تقاضای پناهندگی کند. عبدالرزاق گورنه در این کتاب بی‌رحمی‌های قوانین مهاجرتی انگلستان را با مهارتی شگفت‌انگیز به تصویر کشیده است. با پیش رفتن داستان، متوجه خواهید شد که بالاخره صالح عمر در یک شهر ساحلی آرام می‌گیرد.  او در آنجا به صورت اتفاقی با پسر مردی آشنا می‌شود که برای خود و خانواده‌اش رنج‌های فراوانی را به بار آورده است. منتقدان تایمز اعتقاد دارند که این رمان در بیان تجربه‌ی پناهندگی و ساخته شدن دوستی‌های جدید فوق‌العاده موفق عمل کرده است.

بیابان (2005)

تار و پود بیابان، از جنس داستان‌های تراژیک عاشقانه هستند. در این رمان، دو قصه‌ی عاشقانه را مرور خواهید کرد. اولی در سال 1988 رخ می‌دهد و شرح زندگی یک ماجراجوی بریتانیایی است که به دام یک بازرگان خرده پا، از اهالی شرق آفریقا می‌افتد. جوان بریتانیایی عاشق خواهر این بازرگان آفریقایی، یعنی ریحانه می‌شود. اما این عشق، رسوایی به بار می‌آورد. چند دهه‌ بعد، یکی از دانشگاهیان زنگبار شروع به گفتن از مشکلاتش می‌کند. در واقع، او در حال بازگو کردن داستان عاشقانه‌ی برادرش و نوه‌ی ریحانه است.

قلب شنی (2017)

عبدالرزاق گورنه در این رمان ما را با سلیم آشنا می‌کند. جوانی زنگباری که به دنبال دلایل از هم پاشیده شدن خانواده‌اش می‌گردد. سلیم در ابتدای این کتاب با خود می گوید: «پدرم مرا نمی خواست». سلیم جوان به لطف هوش زیاد و عملکرد عالی‌اش در مدرسه، می‌تواند برای ادامه‌ی تحصیل راهی انگلستان شود. اما در نهایت، تحت فشارهای خانواده‌اش قرار می‌گیرد و دچار فروپاشی روانی می‌شود. منتقدان تایمز در مورد قلب شنی می‌گویند: «حتی شخصیت‌های کوچک و کم‌اهمیت این رمان هم دارای عقبه و تاریخی غنی هستند. و همین تاریخ است که بر کوچکترین تعاملات آن‌ها تاثیر می‌گذارد.»