محمود و همسایه‌هایش

احمد اعطا یا همان‌طور که همگی با نام احمد محمود می‌شناسیم، برای نوشتن راه دشواری را طی کرد. دشواری‌هایی که تا پایان زندگی همراهش بود. با وجود این دشواری‌ها ده‌ها رمان و داستان کوتاه نوشت. در این میان ماجرای چاپ و انتشار کتاب همسایه‌ها، خود داستانی جالب و خواندنی است. شاید کمتر داستان فارسی مثل همسایه‌ها مورد مقبولیت هم خوانندگان و هم اهالی ادبیات قرار گرفته باشد. کتابی که آخرین چاپ رسمی آن به سال‌های اوایل انقلاب برمی‌گردد.  

همسایه‌ها: دو نیمه‌ی یک رمان

روبرت صافاریان اعتقاد دارد «همسایه‌ها» هرچه دارد از نیمه‌ی نخست خود دارد؛ اما در طول زمان، منتقدان و نویسندگان دیگر، به جای داوری درباره‌ی کلیت آن، تقریباً همه ترجیح داده‌اند فقط درباره‌ی مزایای رمان صحبت کنند. از سوی دیگر او معتقد است این رمان احمد محمود را باید به عنوان یکی از محصولات ادبی دهه‌های چهل‌ و پنجاه شمسی دید. تصویری که از مبارزه و سیاست و زندگی جنسی در این رمان به دست داده شده است، در عین انسجام و استحکام و یکدستی‌اش، ارتباطی ناگسستنی با شرایط زمانه‌ی خود دارد که طبیعتاً وقتی از دیدگاه امروز می‌نگریم نمی‌تواند عیناً تائید شود.

آن صحنه‌ی «مونتاژی» همسایه‌ها

احمد محمود در مصاحبه‌هایش از علاقه‌ی خود به سینما گفته و این‌که دوست داشته است فیلمساز بشود اما نشده و به مسیر ادبیات افتاده است. شاید به همین دلیل برخی از نویسندگان و صاحب‌نظران در داستان‌های او و به طور خاص در مشهورترین رمانش همسایه‌ها در پی فنون  سینمایی گشته‌اند و در تعریف سبک ادبی او از شگردهای «مونتاژ» و «فلش بک» نام برده‌اند. اما آیا واقعاً چنین است؟

خانه همسایه ها

خالد قهرمان رمان همسایه‌ها در اوایل دهه بیست شمسی در یکی خانه‌های دوری در شهر اهواز زندگی می‌کند. یکی از آن خانه‌هایی که حیاطی در وسط دارند و دور تا دور حیاط اتاق است و هر اتاق در تصرف خانواده‌ای و هر خانواده هم داستانی دارد. شکلی از اجاره‌‌نشینی در ایران قدیم. اما تا حالا فکر کرده‌اید نویسنده این خانه را چطور می‌دیده است؟

چرا «همسایه ها» را با خود به قرن جدید می‌برم؟