سایت معرفی و نقد کتاب وینش
سایت معرفی و نقد کتاب وینش

درباره‌ی همسایه‌ها

درباره‌ی همسایه‌ها

 

در پویش «صدسال شمسی، ده داستان فارسی» که سال گذشته توسط وینش برگزار شد، تعدادی از اهالی ادبیات و خوانندگان وینش، ده داستان فارسی برگزیده صدسال اخیر را انتخاب کردند. از آغاز امسال تلاش کردیم تا برای بعضی از این ده عنوان پرونده‌هایی برای نقد و بررسی بیشتر آماده کنیم. پنجمین پرونده از این مجموعه را به کتاب همسایه‌ها اختصاص داده‌ایم.

در پویش «صدسال شمسی، ده داستان فارسی» که سال گذشته توسط وینش برگزار شد، تعدادی از اهالی ادبیات و خوانندگان وینش، ده داستان فارسی برگزیده صدسال اخیر را انتخاب کردند. از آغاز امسال تلاش کردیم تا برای بعضی از این ده عنوان پرونده‌هایی برای نقد و بررسی بیشتر آماده کنیم. پنجمین پرونده از این مجموعه را به کتاب همسایه‌ها اختصاص داده‌ایم.

 

 

همسایه‌ها جزو دو کتاب اول برگزیده پویش وینش بود. شاید کمتر داستان فارسی مثل همسایه‌ها مورد مقبولیت هم خوانندگان و هم اهالی ادبیات قرار گرفته باشد. کتابی که آخرین چاپ رسمی آن به سال‌های اوایل انقلاب برمی‌گردد. شرحی از زندگی #احمد-محمود و ماجرای انتشار کتاب همسایه‌ها را در «احمد محمود و همسایه‌هایش» آماده کرده‌ایم.

 

احمد محمود

محمود و همسایه‌هایش

احمد اعطا یا همان‌طور که همگی با نام احمد محمود می‌شناسیم، برای نوشتن راه دشواری را طی کرد. دشواری‌هایی که تا پایان زندگی همراهش بود. با وجود این دشواری‌ها ده‌ها رمان و داستان کوتاه نوشت. در این میان ماجرای چاپ و انتشار کتاب همسایه‌ها، خود داستانی جالب و خواندنی است. شاید کمتر داستان فارسی مثل همسایه‌ها مورد مقبولیت هم خوانندگان و هم اهالی ادبیات قرار گرفته باشد. کتابی که آخرین چاپ رسمی آن به سال‌های اوایل انقلاب برمی‌گردد.  

 

نقد اصلی این پرونده به قلم #روبرت-صافاریانروبرت صافاریان (زادهٔ ۱۳۳۳ در تهران)، منتقد، مدرس و تحلیل‌گر فیلم و سینمای ایرانی ارمنی‌تبار است. است. او در مطلب «همسایه‌ها: دو نیمه‌ی یک رمان» ضمن برشمردن نکات قوت کتاب، نگاهی موشکافانه و متفاوت به این اثر داشته. صافاریان عقیده دارد نقد کتابی در جایگاه و موقعیت همسایه‌ها، فقط نقد یک داستان به حساب نمی‌آید و به نوعی گفت‌وگو یا پاسخ‌گویی دربرابر همه نظرات و نقدهای پیشین است. بنابراین با استناد به نظرات مطرح شده، اغلب این نظرات مثبت را براساس نیمه اول رمان می‌داند و نیمه دوم رمان را دارای نقاط ضعفی می‌داند که از آن چشم‌پوشی شده.

 

همسایه‌ها 1

همسایه‌ها: دو نیمه‌ی یک رمان

روبرت صافاریان اعتقاد دارد «همسایه‌ها» هرچه دارد از نیمه‌ی نخست خود دارد؛ اما در طول زمان، منتقدان و نویسندگان دیگر، به جای داوری درباره‌ی کلیت آن، تقریباً همه ترجیح داده‌اند فقط درباره‌ی مزایای رمان صحبت کنند. از سوی دیگر او معتقد است این رمان احمد محمود را باید به عنوان یکی از محصولات ادبی دهه‌های چهل‌ و پنجاه شمسی دید. تصویری که از مبارزه و سیاست و زندگی جنسی در این رمان به دست داده شده است، در عین انسجام و استحکام و یکدستی‌اش، ارتباطی ناگسستنی با شرایط زمانه‌ی خود دارد که طبیعتاً وقتی از دیدگاه امروز می‌نگریم نمی‌تواند عیناً تائید شود.

 

مقاله دیگر این پرونده اختصاص دارد به یکی از قسمت‌های کتاب همسایه‌ها، بخشی که در نگاه منتقدان پیشین به عنوان سبک مونتاژی نام برده شده. رحیم نعمانی در این مقاله سعی کرده با مقایسه این قسمت با آن‌چه در سینما به عنوان مونتاژ می‌شناسیم، تحلیلی از سبک احمد محمود و تکنیک کار او در این زمینه بدهد.

 

همسایه‌ها 2

آن صحنه‌ی «مونتاژی» همسایه‌ها

احمد محمود در مصاحبه‌هایش از علاقه‌ی خود به سینما گفته و این‌که دوست داشته است فیلمساز بشود اما نشده و به مسیر ادبیات افتاده است. شاید به همین دلیل برخی از نویسندگان و صاحب‌نظران در داستان‌های او و به طور خاص در مشهورترین رمانش همسایه‌ها در پی فنون  سینمایی گشته‌اند و در تعریف سبک ادبی او از شگردهای «مونتاژ» و «فلش بک» نام برده‌اند. اما آیا واقعاً چنین است؟

 

اما یک تصویر هم داریم از تجسم دهنی نویسنده رمان، از خانه‌ای که وقایع همسایه‌ها در آن اتفاق می‌افتد. کروکیِ خانه‌ی همسایه‌ها:

 

خانه همسایه ها

خانه همسایه ها

خالد قهرمان رمان همسایه‌ها در اوایل دهه بیست شمسی در یکی خانه‌های دوری در شهر اهواز زندگی می‌کند. یکی از آن خانه‌هایی که حیاطی در وسط دارند و دور تا دور حیاط اتاق است و هر اتاق در تصرف خانواده‌ای و هر خانواده هم داستانی دارد. شکلی از اجاره‌‌نشینی در ایران قدیم. اما تا حالا فکر کرده‌اید نویسنده این خانه را چطور می‌دیده است؟

 

پرونده ما هنوز تمام نشده. یک ویدئو هم در این پرونده داریم که در آن سینا دادخواه، نویسنده، دلایل خودش برای انتخاب «همسایه‌ها» در فهرست ده کتاب منتخبش را بیان می‌کند. دادخواه رمان «همسایه‌ها» را نه تنها در چمدان قرن جدید خود می‌گذارد بلکه آن را به عنوان بهترین رمان فارسی قرن معاصر بر می‌گزیند. دلایل او در وینش‌ویدئوی زیر، از سایت معرفی و نقد کتاب وینش:

 

همسایه‌ها سینادادخواه

چرا «همسایه ها» را با خود به قرن جدید می‌برم؟

 

درباره‌ی همسایه‌ها

  این مقاله را ۸ نفر پسندیده اند

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *