داستان مصدق

داستان مصدق

نام دکتر محمد مصدق، فارغ از هر تحلیل و قضاوتی، در تاریخ سیاسی ایران جاودانه و مهم است. با این حساب طبیعی است که در ادبیات فارسی هم حضور داشته باشد.

بعداز کودتای 28مرداد و در دوران معاصر نام بردن از مصدق شکل‌ها و رویه‌های متفاوتی داشت اما یکی از بسترهای حضور، ادبیات داستانی بود. داستان این قدرت را دارد که بادرآمیختن واقعیت و خیال، نگاه جدیدی به شخصیت‌ها و تاریخ بیندازد و خوانندگان را با سوالات عمیق‌تری مواجه کند.

دکتر محمد مصدق به‌عنوان یکی از چهره‌های تأثیرگذار تاریخ معاصر در داستان‌های فارسی هم حضور دارد گرچه تعداد آنها چندان زیاد یا حداقل به‌اندازه آثار غیرداستانی نیست. در این پرونده نگاهی داریم به برخی از این آثار داستانی.

بهشت و دوزخ نوشته جعفر مدرس صادقی شاید یکی از جالب‌ترین نمونه‌های حضور دکتر مصدق در ادبیات داستانی باشد. داستانی که تا نیمه‌های آن متوجه نمی‌شویم که یکی از شخصیت‌های داستان مصدق است. نقد این کتاب را به قلم روبرت صافاریان بخوانید.

اما شاید معروف‌ترین کتاب داستان درباره دکتر مصدق، کتاب دکتر نون زنش را بیشتر از مصدق دوست دارد، باشد. کتابی که در عنوانش هم نام مصدق به چشم می‌خورد و نگاهی دارد به تصویر برخی از روشنفکران بعد از کودتای 28مرداد و جدا شدن از مصدق.

انتقادهای مهدی ملکشاه از این کتاب را در این مقاله بخوانید.

کتاب مختار در روزگار نوشته ابراهیم گلستان، داستان نیست اما به تمامی هم نمی‌شود آن را یک گزارش به‌شمار آورد. شاید علتش سبک نوشتار گلستان و فرصت و مجالی است که برای خیال‌ورزی در این اثر فراهم می‌کند. اما درهرحال کتاب که درباره زندگی مختار پورشیرازی از روزنامه‌نگاران و فعالان سیاسی است که بعداز کودتای 28مرداد دستگیر شد و جان سپرد، بدون ردپای مصدق نیست.

با این کتاب بیشتر آشنا شوید.

خانه‌ام ابریست، داستان زنی است که سفری خیال‌انگیز به مناطقی از ایران دارد و در این سفر به مرور بخش‌هایی از تاریخ معاصر هم می‌پردازد. نسیم خلیلی در داستانش به روزگار مصدق و کودتا و آدم‌های تبعید شده هم سر زده است.

با مرور همین چند اثر هم متوجه می‌شویم که محمد مصدق از یک شخصیت تاریخی، به یک شخصیت اسطوره‌ای در ذهن ایرانیان تبدیل شده است. اینکه چطور و به چه شکلی این اتفاق روی داده، موضوع مورد علاقه علی‌اصغر سیدآبادی بوده است و آن را در کتابی با عنوان از مصدق تاریخی تا مصدق اسطوره‌ای تحلیل و بررسی کرده است.

حالا اگر مایلید اطلاعات بیشتری درباره کودتای 28مرداد پیدا کنید و اتفاقاتی که باعث شد نام مصدق تا امروز در ذهن ایرانیان باقی بماند و بحث‌برانگیز باشد، نگاهی به مطلب فرزانه ابراهیم‌زاده بیندازید که تلاش کرده مهمترین کتاب‌ها درباره این موضوع را معرفی کند.

پیشنهاد مطالعه:تقریرات مصدق در زندان