یک سازمان از این ‌جهت یادگیرنده است که بتواند در هر موقعیت نو، راه‌حل نوینی را بیاموزد و اعمال کند. بنابراین تأکید بر یادگیرنده بودن در این مفهوم، این نیست که عوامل یک سازمان بتوانند در فرایندهای پیشروی به‌سوی اهدافشان صرفاً آموزش‌های آکادمیک خاصی را طی کنند یا کتاب‌های مربوط به کسب‌وکار و مشغولیت‌شان را مطالعه کنند؛ یادگیرنده بودن در این‌جا تأکیدی است بر کنش انعطاف‌پذیر مدیریتی و اعمال نوعی از مدیریت تعقلی و عملی برای رفع بحران. کتاب پنجمین فرمان، خلق سازمان یادگیرنده، تلاش دارد این کنش عقلانی عملی را به مخاطبانش بیاموزد.

ایده سازمان یادگیرنده و آشنایی با آن می‌تواند تحولی اساسی در اندیشه بسیاری از مدیران سازمان‌ها و شرکت‌ها فراهم آورد. در چنین سازمان‌هایی از قابلیت‌ها و ظرفیت یادگیری افراد به بهترین نحو استفاده می‌شود و این آرزوی بسیاری از مدیران است که بتوانند در مجموعه تحت اداره خویش به چنین افقی دست یابند.

نویسنده کتاب پنجمین فرمان، «پیتر سنگه» با بیانی دقیق به ارائه اصولی پرداخته است که بنای یک سازمان یادگیرنده جز بر پایه آن‌ها استقرار نمی‌یابد و به خواننده نشان می‌دهد که چگونه می‌توان در یک مجموعه در عین وجود حس اعتماد و همدلی افراد با یکدیگر فضایی برای فعالیت‌های خارق‌العاده ایجاد کرد و هم‌افزایی در کارهای گروهی را به معنای واقعی کلمه تحقق بخشید.

با توجه به فضای رقابت جهانی بین شرکت‌ها و مراکز صنعتی و اقتصادی و… و میل فزاینده به پیشرفت، سازمان‌ها ناگزیرند برای نیل به اهداف‌شان و ترقی روزافزون به سازمان‌های یادگیرنده تبدیل شوند و اصول حل مسائل، یادگیری جمعی، خلق آرمان مشترک و… را بیاموزند؛ سازمان‌ها چه بخواهند، چه نخواهند، برای بقا در اقتصاد پرتلاطم امروز به این مؤلفه نیاز دارند؛ ضمن اینکه آمارها هم نشان می‌دهد غالب سازمان‌های موفق سازمان‌های یادگیرنده هستند.

کتاب پنجمین فرمان؛ خلق سازمان یادگیرنده سعی دارد با زبانی روان و با استفاده از مثال‌های ساده و یادآوری تجربیات مدیران گذشته، مفهومی عمیق را بیان کند و به خواننده کمک کند تا بیندیشد و از تقلید و تعصب پرهیز کند. درواقع این کتاب می‌خواهد خواننده را قانع کند که نمی‌توان برای تمام مشکلات یک راه‌حل تصور کرد و باید با تفکر و تدبر به جنگ مشکلات رفت و برای حل آن‌ها راه‌حل‌های تازه‌ای یافت.

منطق کتاب پنجمین فرمان بر اصولی ساده بنا نهاده شده است که شاید بتوان به این شیوه بیانش کرد: اولاً زندگی ما مملو از مشکلات و بحران‌هایی است که گاه و بیگاه در مسیر ما شکل می‌گیرند و ما راهی جز حل آن‌ها نداریم.

از سوی دیگر، هر مشکلی راه‌حل خاص خود را دارد و یک انسان یا مدیر هرقدر هم که توانمند باشد، راه‌حل‌های همه مشکلات گاه و بیگاه را، هرقدر هم که به مشکلات قبلی شباهت داشته باشند، در ذهن خود ندارد. چنین سوژه‌ای باید انعطاف لازم برای یادگیری چگونگی مواجهه با بحران‌ها و مسائل پیش رو را داشته باشد و به سوژه‌ای همواره یادگیرنده بدل شود.

در این کتاب خاطرنشان شده است که ما در زندگی حرفه‌ای و شخصی خود با مسائل دشوار و ناگزیری روبرو می‌شویم و باید برای حل آن‌ها چاره‌ای بیندیشیم؛ بسیاری از علمای علوم اجتماعی هم به دنبال چنین راهکارهایی بودند و کوشش زیادی در این راه مبذول داشتند. اما در این مسیر همیشه یک آفت ما را تهدید می‌کند: اینکه دچار ساده‌انگاری شویم و فکر کنیم همه مشکلات با یک راه‌حل برطرف خواهند شد. در بعد مدیریت این آفت خود را به شکل عمل‌زدگی و اشتیاق در استفاده از الگوهای تکراری حل مسائل و در یک‌کلام جستجوی نسخه‌های شفابخش و ابزار همه‌کاره نشان می‌دهد.

به‌عبارت‌دیگر بارزترین نمونه این آفت آن است که مدیران سازمانی به نظریه‌های جهان‌شمول و جامعی که مدعی حل تمامی مسائل پیچیده مدیریت هستند و خود را بی‌نیاز از آزمون و تدبر می‌دانند، متوسل شوند. کتاب پنجمین فرمان تلاش می‌کند بطلان این تصورات را تبیین کند و به مدیران آموزش دهد که سازمان‌ها برای حل مسائلشان باید به سازمان‌های یادگیرنده تبدیل شوند.

درواقع این کتاب تلاشی است در جهت شناسایی ریشه‌های تفکر ساده‌انگارانه مدیران و تبیین ناتوانایی‌هایی که از این رهگذر سازمان‌ها را گرفتار می‌کند. البته کتاب حاضر راه‌حلی جدید و اساسی برای درمان مسائل و مشکلات سازمان‌ها ارائه نمی‌کند، بلکه بیشتر فراخوانی است به تفکر و تدبر و ترک ساده‌انگاری و پرهیز از فرضیه‌های جهان‌شمولی که ادعا می‌کنند همواره پیروزند، ولی درواقع نیستند. نکته جالب‌توجه در خصوص این کتاب آن است که مخاطب آن تنها مدیران نیستند، بلکه تک‌تک انسان‌ها می‌توانند از اصول و ضوابط کلی آن در زندگی روزمره خود سود ببرند.

مؤلف این کتاب پیتر سنگه استاد مدرسه مدیریت انستیتو فناوری ماساچوست (ام.آی.تی) و یکی از مشاوران برجسته علم مدیریت است.

وی یکی از بنیان‌گذاران کارگاه‌های مدیریت و استفاده از روش‌های نوین شبیه‌سازی در این زمینه است و طی دو دهه گذشته برگزارکننده این کارگاه‌ها برای هزاران مدیر تراز اول شرکت‌ها درام.آی.تی بوده است. مترجمان کتاب پنجمین فرمان حافظ کمال هدایت و محمد روشن هم نهایت تلاش خود را برای حفظ شکل و محتوای متن اصلی کتاب به عمل آورده‌اند و تنها برخی تغییرات در جهت درک بهتر موضوع یا تغییر مثال‌های متناسب با شئون جامعه ایران را در ترجمه اعمال کرده‌اند.

کتاب پنجمین فرمان؛ خلق سازمان یادگیرنده دارای پنج بخش اصلی، ۲۱ فصل فرعی و همچنین دو ضمیمه در انتها است. عناوین پنج بخش اصلی کتاب عبارت‌اند از چگونه اعمال ما واقعیات را می‌سازند، پنجمین فرمان: سنگ بنای سازمان‌های یادگیرنده، ساختن سازمان یادگیرنده، مدل‌ها و الگوها، و دستورات. این کتاب که به چاپ دهم رسیده، توسط انتشارات سازمان مدیریت صنعتی در ۵۰۸ صفحه منتشر و عرضه‌شده است.