بار دیگر قصه‌های خوب

 

 

بار دیگر قصه‌های خوب

 

 

یادم هست که زودتر از معمول باسواد شدم. یکی از اصلی‌ترین دلایلش وجود خواهرو برادر بزرگ‌تر و کتاب‌هایشان در خانه بود. از وقتی باسواد شدم عاشق کتاب خواندن بودم و خواندن هر کتاب موجود در قفسه‌ی خواهر و برادر را حق مسلم خود می‌دانستم. از کتاب‌های نازکتر شروع کردم و رسیدم به مجموعه‌ی رنگارنگی از کتاب‌هایی به ضخامت حدود یک سانتیمتر که اسم‌های قلمبه سلمبه‌ای داشتند؛ برای من 7-8 ساله، کلماتی که از آدم بزرگ‌ها می‌شنیدم مثل مثنوی و گلستان و …خیلی گنده‌تر از دهانم به نظر می‌آمد. بالاخره یک روز دل را به دریا زدم و یکی از آنها را شروع کردم.

 

یادم نیست کدام جلد بود ولی مسحورش شدم تا جایی که تا آخر تابستان همه جلدهایی که داشتیم به علاوه داستان‌هایی از کتاب دیگر آن نویسنده به نام قصه‌های تازه از کتاب‌های کهن را خوانده بودم. داستان‌ها را در حد خودم می‌فهمیدم، بعضی‌ها جالب‌تر از بقیه بودند برایم. از سیاه و سفید بودن تصاویرش خیلی راضی نبودم و در حد توانم برخی از آنها را با مداد رنگی رنگامیزی کردم؛ البته کاغذهای کاهی کتاب خیلی با مدادهایم سازگار نبودند.

 

از وقتی هم که پدرم تشویقم کرد که داستا‌ن‌ها را برایش بخوانم (گمانم با اعتمادبه‌نفس بهش گفته بودم این قدر که حرف از مثنوی می‌زنی بگذار من داستانش را برایت بگویم!)، وظیفه‌ی خودم می‌دانستم که یک ساعتی را که برای استراحت بین شغل اداری و شغل پزشکی‌اش، چرت قیلوله می‌زند با خواندن داستان و مانع خوابیدنش شدن، شیرینتر کنم!

 

آن زمان‌ها کتاب داستان کودک و نوجوان کم چاپ می‌شد. مطالعه دوباره و چندباره کتاب‌های‌مان کاری بسیار عادی بود. پس عجیب نیست که قصه‌های خوبی که مهدی آذریزدی برای بچه‌های خوب بازنویسی کرده بود را بارها و بارها بخوانم و هرسال نظرم درباره محبوبترین‌های‌شان تغییر کند.

 

سال‌ها بعد تصمیم گرفتم خواندن آنها را برای هر دو فرزندم که با سه سال فاصله هر دو دبستانی بودند شروع کنم. هنگام بلندخوانی نکته‌ای توجهم را جلب کرد؛ فصیح و روان بودن جملات. بلندخوانی این داستان‌ها خسته‌ام نمی‌کرد. اصلا تلفظ کلماتی که به ترتیب در جمله چیده شده بود زبانم را در دهانم به رقص وامی‌داشت. این جنبه‌ی جدیدی از شاهکار جناب آذریزدی بود که کشف می‌کردم.

 

وقتی چند داستان را برای بچه‌های مدرسه‌شان هم خواندم و شاهد لذت بردن نسل زد از ماجرای پسر سبزی فروش شدم، تصمیم گرفتم حالا که دسترسی به منابع آسان شده است، درباره مهدی آذریزدی تحقیق کنم. آگاهی از زندگی پدر ادبیات کودک و نوجوان ایران و انگیزه‌ی قوی‌ای که او را وادار کرد تا روز آخر عمرش از نوشتن دست برندارد، هم بسیار شگفت‌زده‌ام کرد و هم ارادتم را به او که تا به حال برایم فقط یک نویسنده‌ی محبوب بود، و اکنون او را به چشم دیگری می‌دیدم، چندین برابر کرد.

 

یکی از کتاب‌هایی که در ادبیات کودک و نوجوان کشورمان رکورددار فروش و تجدید چاپ هست، مجموعه 8 جلدی قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب اثر مهدی آذریزدی است. آذریزدی که خود در کودکی به مدرسه نرفته بود، عاشق کتاب خواندن بود. وقتی در چاپخانه‌ای مشغول کار روی نسخه‌ای از “انوار سهیلی” بود و قصه‌ای در آن توجهش را جلب کرد، با خود فکر کرد که بسیاری قصه و داستان در گنجینه ادبیات کشورمان وجود دارد که فقط افراد بسیار تحصیلکرده به آن‌ها دسترسی دارند، در صورتی‌ که این قصه‌ها می‌توانند برای کودکان و نوجوانان بسیار جذاب و آموزنده باشند؛ به شرطی که از پیچیدگی‌های زبانی آنها کاسته شود و به زبان ساده و روان بازنویسی گردند.

 

این بود که خودش دست‌به‌کار شد و اولین جلد مجموعه‌ی قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب را از داستان‌های کلیله و دمنه اقتباس کرد. این کتاب در سال 1336 توسط انتشارات امیرکبیر چاپ شد و بسیار مورد استقبال قرار گرفت و آذر یزدی پیام‌هایی از استادان بنام ادبیات همچون پرویز خانلری دریافت کرد که به این کار ارزشمند خود ادامه‌ دهد. او از داستان‌های مرزبان‌نامه، سندبادنامه، قابوس‌نامه، مثنوی مولوی و گلستان سعدی برای خلق جلدهای بعدی مجموع‌اش استفاده کرد و دو جلد هم برای داستان‌های مذهبی اختصاص داد؛ داستان‌هایی از قرآن و داستان‌های چهارده معصوم.

 

کتاب‌های این مجموعه به زبان اسپانیایی، ارمنی، چینی و روسی ترجمه شده‌اند و تعدادی از جلدهای آن کتاب برگزیده سال شورای کتاب کودک شدند.

 

جلد اول

قصه‌های کلیله و دمنه: شامل 25 قصه از کتاب کلیله و دمنه، کتابی هندی و پندآمیز متعلق به 100تا 500 سال پیش از میلاد مسیح است که در آن حکایت‌های گوناگون بیشتر از زبان حیوانات و در قالب گفتگوی دو شغال به نام‌های کلیله و دمنه نقل شده‌ است. محمد بهرامی تصویرگر این جلد است. این کتاب در سال 1963 میلادی برنده جایزه یونسکو شد. این جلد اولین بار در سال 1336منتشر شده است.

 

جلد دوم

قصه‌های مرزبان نامه: شامل21 قصه از مرزبان نامه، کتابی به زبان طبری (مازندرانی) نوشته مرزبان باوندی، از شاهزادگان طبرستان در قرن چهارم هجری است. داستان‌های مرزبان‌نامه نمادین هستند و در این حکایات از زبان حیوانات نقدهای اجتماعی و سیاسی قابل توجهی بیان شده است. محمد بهرامی تصویرگر این جلد است. این جلد اولین بار در سال 1336منتشر شده است.

 

جلد سوم

قصه‌های سندبادنامه و قابوسنامه: شامل13 داستان از سندبادنامه و 2 داستان از قابوسنامه است. سندبادنامه مجموعه حکایت‌ها و داستان‌هایی پندآموز است که به‌صورت پی‌درپی آمده و هدف آن به‌ظاهر آگاه ساختن پادشاه و در واقع آگاه ساختن خواننده ‌است. قابوسنامه کتابی از قرن پنجم هجری تألیف امیر عنصرالمعالی کیکاووس بن اسکندر زیاری و کتابی اندرزنامه است که مطالب آن به صورت نصیحت و پند بیان شده‌اند. محمد بهرامی تصویرگر این جلد است. این جلد اولین بار در سال 1341منتشر شده است.

 

جلد چهارم

قصه‌های مثنوی مولوی: شامل 24 داستان از حکایت‌های تمثیلی اثر ارزشمند شاعر وعارف قرن هفتم مولانا جلال الدین رومی ست. مرتضی ممیز تصویرگر این جلد است. این جلد اولین بار در سال 1343منتشر شده است.

 

جلد پنجم

قصه‌های قرآن: شامل 18 قصه قرآنی است. این قصه‌ها بیشتر شامل قصه‌های پیامبران است. البته قصه‌ها کلمه به کلمه با آنچه در قرآن یا تفسیرها و کتاب‌های دینی هست یکسان نیست بلکه بعضی قسمت‌ها کوتاه‌تر و بعضی دیگر بلندتر نوشته شده و بیشتر به روش قصه‌گویی نزدیک شده است. مرتضی ممیز تصویرگر این جلد است. این جلد اولین بار در سال 1345منتشر شده است.

 

جلد ششم

قصه‌های شیخ عطار: این کتاب شامل 21 داستان انتخاب شده از صدها حکایتی ست که فریدالدین عطار نیشابوری- شاعر وعارف نامی قرن هفتم- در آثارش آورده است. فرشید مثقالی تصویرگر این جلد است. این جلد اولین بار در سال 1347منتشر شده است.

 

جلد هفتم

قصه‌های گلستان و ملستان: شامل 15 داستان برگرفته از حکایات گلستان سعدی، شاعر بزرگ قرن هفتم است که در حین توصیف امور مربوط به زندگی و منش اشخاص، اندرز می‌دهد. علی‌اکبر صادقی تصویرگر این جلد است. این جلد اولین‌بار در سال 1352منتشر شده است.

 

جلدهشتم

قصه‌های چهارده معصوم: شامل 152 داستان کوتاه راجع به پیامبر اسلام و چهارده معصوم است که برخلاف کتاب‌های دیگر این مجموعه، از منابع مختلف استخراج شده است. این جلد اولین بار در سال 1391 منتشر شده است.

 

 

 

 

 

مهدی آذریزدی