امروز، چهره به چهره دیروز
بازنویسی و بازآفرینی متون کهن در همهی جهان بخش مهمی از ادبیات کودک و نوجوان است. بازنویسی گاه به منظور ساده کردن متنهای دشوار انجام میشود تا پیوند نسل جدید با گذشته و میراث فرهنگیشان برقرار بماند و گاه فراتر و با نگاهی انتقادی سراغ متونی میرود که با ارزشهای دنیای امروز سازگار نیستند و با بازآفرینی خلاق خوانشی نو از این قصهها میدهد. گاه هم میان این دو میایستد. در این پرونده که به بهانهی مطلب یکی از خوانندگان نوجوان وینش شکل گرفت به سراغ این خط رفتیم تا ببینیم با نسل امروز چگونه باید از دیروز سخن گفت؟
بازنویسی و بازآفرینی متون کهن در همهی جهان بخش مهمی از ادبیات کودک و نوجوان است. بازنویسی گاه به منظور ساده کردن متنهای دشوار انجام میشود تا پیوند نسل جدید با گذشته و میراث فرهنگیشان برقرار بماند و گاه فراتر و با نگاهی انتقادی سراغ متونی میرود که با ارزشهای دنیای امروز سازگار نیستند و با بازآفرینی خلاق خوانشی نو از این قصهها میدهد. گاه هم میان این دو میایستد. در این پرونده که به بهانهی مطلب یکی از خوانندگان نوجوان وینش شکل گرفت به سراغ این خط رفتیم تا ببینیم با نسل امروز چگونه باید از دیروز سخن گفت؟
خب، ابتدا از مقالهای شروع کنیم که برای تحریریه و گروه کودک و نوجوان سایت وینش جرقهای شد برای تهیه این پرونده. مخاطب نوجوان سایت کتاب «شاهزاده سنگی و چند داستان دیگر» که خلاصهای است از قصههای هزارویکشب را خوانده و نوشته بود: «[پدرم] گفت این فرهنگ قدیم است. خوب پس من فرهنگ قدیم را دوست ندارم.
من به خواندن این جور کتابها نه تنها علاقه پیدا نکردم که حتی خوشم نمیآید بار دیگر سراغشان بروم. راستش هر وقت جلد این کتاب را میبینم یا از کنارش رد میشوم، همهاش حس میکنم لابهلای صفحههایش قرار است یک زنی شکنجه شود یا جیغ بزند.»
هزارویکشب مال دورانی است که همه چیز با ارزشهایی که این چند دهه به طور کامل در زندگی بشر تثبیت شدهاند متفاوت بوده. اما این مشکلی است که ما در رجوع به ادبیات و متون کهن از شکسپیر گرفته تا شاهنامه و حتی هکلبری فین دائم به آن برمیخوریم. ابتدا این مقاله را بخوانید تا برویم سر مباحث بعدی.
صدای جیغ کتاب
به راستی با مناسبات دنیای قدیم (که بعضا دیگرستیز، خشن، ضدزن یا نژادپرستانه بودهاند) باید چه کنیم؟ بچهها چطور باید با این میراث آشنا شوند؟ دنیای جدید آنقدر از ارزشهای دنیای کهن دور شده که حالا آن مناسبات باید برای نسل جدید ترجمه شوند. اما آیا باید حذف شوند؟
به همین منظور بخش کودک و نوجوان سایت وینش میزگردی ترتیب داد با شرکت علیاصغر سیدآبادی نویسنده و پژوهشگر حوزه ادبیات کودک و نوجوان و همینطور با حضور و سوالاتی که سه نفر از نوجوانهای دست به قلم. این میزگرد با عنوان «با گذشته باید وارد گفتگوی انتقادی شویم» بخش اصلی پرونده این هفته ماست.
علیاصغر سیدآبادی در میزگردی با نوجوانها: باید با گذشته وارد گفتگوی انتقادی شویم
در پایان به یادداشتی بپردازیم که پنچ بازنویسی و بازآفرینی موفق از حکایات مثنوی معنوی را ارائه میکند. پیشنهاد خوبی است به خانوادهها و به نوجوانها و فعالان حوزه ادبیات کودک و نوجوان.
امروز، چهره به چهره دیروز
پنج بازنویسی باکیفیت برای کودکان از مثنوی مولوی