تق‌تق‌تق کتابی تصویری برای گروه سنی ب است که در زیرمجموعه‌ی قصه‌های دوستی توسط انتشارات محراب قلم (کتاب‌های مهتاب) منتشر شده است. قبل از هر چیز بد نیست عبارت «کتاب تصویری» را برای آن دسته از مخاطبانی که نخستین بار با این واژه روبه‌رو می‌شوند شرح بدهیم. کتاب تصویری با کتاب مصور تفاوت دارد.

شاید تابه‌حال کتاب‌هایی را دیده باشید که در آن‌ها داستان به طور کامل نوشته شده و تصاویری برای زیبایی داستان در کتاب چاپ شده است اما کتاب تصویری ماجرای متفاوتی دارد. در کتاب تصویری متن و تصویر با هم داستان را پیش می‌برند و هیچ یک به تنهایی نمی‌توانند داستان را به طور کامل منتقل کنند.

در واقع خواننده با خواندن متن به بخشی از ماجرا پی می‌برد و سپس با نگاه کردن به تصاویر جزئیات بیشتری متوجه می‌شود. حتی کتاب‌های تصویری ممکن است بدون متن یا اصطلاحاً بی‌کلام باشند. تق‌تق‌تق کتابی تصویری با جملاتی کوتاه و ساده در هر صفحه است که همین موضوع خواندن آن را برای نوآموزان پایه‌های نخست دبستان راحت‌تر می‌کند.

موضوع این کتاب درباره‌ی خرگوش کوچولو و موش کوری است که هر یک مشغول کار و زندگی خودشان هستند. خرگوش کوچولو گوشه‌ای لم داده و هویج می‌خورد و موش کور در زیر زمین تونل می‌کند تا دوست جدیدی برای خودش پیدا کند. ناگهان این دو در نقطه‌ای از زمین به هم نزدیک می‌شوند. موش کور که صدایی از بالای سرش می‌شنود، از صاحب صدا می‌خواهد خودش را معرفی کند تا با او دوست شود.

خرگوش کوچولو هم همین درخواست را از صاحب صدای زیر زمین می‌کند. موش کور در توصیف خودش می‌گوید: «من موش کورم، چنگول‌های بزرگ و تیز دارم با یک دماغ که روش موهای بلند داره. گرد و چاقم و رنگم هم خاکستریه.» و خرگوش کوچولو خودش را این‌طور توصیف می‌کند: «من دو تا گوش دراز دارم با دندون‌های دراز و بزرگ با دو تا چشم قرمز. همه‌چی رو هم می‌جوم.» این دو که از شنیده‌هایشان وحشت کرده‌اند پا می‌گذارند به فرار اما کمی جلوتر روی زمین به هم می‌رسند و تازه با واقعیت روبه‌رو می‌شوند.

همانطور که پیش‌تر گفته شد این کتاب در مجموعه‌ی صلح و دوستی منتشر شده است و از محتوای آن نیز کاملاً مشخص است که داستانی درباره‌ی دوستی بیان می‌کند. اما به نظر می‌رسد این کتاب پیام مهم دیگری هم در دل خود دارد.

پیامی با مفهوم ضرب‌المثل معروف «شنیدن کی بود مانند دیدن؟!» دو شخصیت اصلی این داستان هر کدام شنیده‌هایی دارند که به شدت آن‌ها را ترسانده اما به محض دیدن و مواجه شدن با واقعیت، احساسشان عوض می‌شود و متوجه می‌شوند که اشتباه فکر می‌کرده‌اند. در واقع کتاب به طور غیر مستقیم به کودکان این آموزش را می‌دهد که بر اساس شنیده‌ها نباید تصمیم گرفت و نباید بدون آگاهی درباره‌ی کسی یا چیزی پیش‌داوری کرد.

از نقاط قوت کتاب می‌توان به سادگی داستان آن اشاره کرد. هدا حدادی، نویسنده‌ی کتاب به سادگی تمام داستان و مفاهیم مورد نظرش را به کودکان منتقل کرده است. او برای توصیف شخصیت‌ها از بارزترین مشخصات آن‌ها مثل گوش دراز و رنگ خاکستری استفاده کرده و برای نشان دادن مفهوم دوستی، نه به دنبال راه‌حل‌های پیچیده رفته و نه عبارات قلمبه و سلمبه استفاده کرده است.

تنها با یک پایان‌بندی زیبا که حکایت از هویج خوردن مشترکانه‌ی خرگوش و موش کور دارد، این مفهوم را به کودک منتقل کرده است. هدا حدادی تصویرگر، نویسنده و شاعر کودک و نوجوان است که در تمامی زمینه‌های فوق نیز خوش درخشیده و آثار قابل توجهی دارد.

تصویرگری کتاب را هم نباید نادیده بگیریم. محمدحسین ماتک که خود سابقه‌ی درخشانی در تصویرگری کتاب‌های کودک دارد، به زیبایی این کتاب را تصویرگری کرده است. اتفاق جذابی که در سه فریم از تصاویر این کتاب می‌افتد زمانی است که ماتک یک تصویر را سه بار و در سه صفحه تکرار کرده است و هر بار آن را از زاویه‌ی دید یک نفر به تصویر کشیده است.

یک بار چهره‌ی واقعی خرگوش کوچولو و موش کور، یک بار چهره‌ی ترسناک خرگوش از زاویه‌ی دید موش کور و بار سوم چهره‌ی ترسناک موش کور از زاویه‌ی دید خرگوش. این تصاویر به خوبی یادآوری می‌کنند که تصورات ما چقدر می‌تواند از واقعیت فاصله داشته باشد و ما را به مسیرهای اشتباهی راهنمایی کند.

از دیگر ویژگی‌های مثبت تصاویر کتاب دقت به جزییات است. ماتک در این کتاب به نشانه‌هایی که رو و زیر زمین وجود دارند، مثل کرم‌های خاکی، گیاهان کاشته شده در زمین و… هم توجه کرده اما آن‌ها را بدون رنگ طراحی کرده است تا رنگی بودن بخش اصلی داستان به حاشیه نرود.

لازم به ذکر است که کتاب تق‌تق‌تق در سی و دومین فهرست لاک‌پشت پرنده موفق به دریافت سه لاک‌پشت شده است.